علت ورم پا در سالمندان و راههای درمان آن

تورم بدون درد پا و مچ پا مشکلی شایع به خصوص در میان افراد مسن است. تجمع غیر طبیعی مایع در مچ پا، پا و ساق پا می تواند باعث تورم شود. این تجمع مایع و تورم ادم نامیده می شود. بطورکلی تجمع غیرطبیعی مایع در بدن ادم نامیده می شود.

تورم پا، بیشتر اوقات، آزاردهنده است، اما خیلی خطرناک نیست. با این حال، در موارد دیگر، تورم در پاها، مچ پا، یا ساق پا می تواند نشانه یک مشکل جدید سلامتی یا بدتر شدن یک وضعیت مزمن باشد. و حتی اگر “خوش خیم” باشد و به یک بیماری خطرناک مربوط نباشد، ادم می تواند یک عامل خطر اصلی برای شکستگی پوست و کاهش تحرک در بزرگسالان مسن باشد.

ورم پا در سالمندان ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد.

1. اختلال در عروق: در سالمندان، عروق پا ممکن است به دلیل روند طبیعی پیری و عوامل دیگری مانند افزایش ضخامت دیواره عروق، کاهش انعطاف‌پذیری آنها و کاهش عملکرد سیستم عروقی به مشکل بخورند. این مشکلات می‌توانند منجر به تجمع مایع در بافت‌های پا شده و ورم پا را ایجاد کنند.

افزایش فشار خون نیز می‌تواند عاملی باشد که باعث مشکلات عروقی در پاها شود. فشار خون بالا می‌تواند باعث تضعیف عروق پا شده و خون را به طور کافی به پاها نرساند. این مسئله می‌تواند منجر به تجمع مایع در بافت‌های پا شده و ورم پا را ایجاد کند. علاوه بر این، کاهش عملکرد قلب نیز می‌تواند عاملی باشد که منجر به مشکلات عروقی و ورم پا در سالمندان شود. قلب به عنوان یک پمپ، مسئول پمپاژ خون به تمامی اندام‌ها است. در صورت کاهش عملکرد قلب، خون به طور کافی به پاها نمی‌رسد و مایع در بافت‌های پا تجمع می‌یابد، که باعث ورم پا می‌شود.

2. نقص لنفاوی: سیستم لنفاوی نقش  حذف مایعات اضافی از بافت‌های بدن را دارد. در برخی از موارد، اختلالات در سیستم لنفاوی می‌توانند منجر به ورم پا و ایجاد مشکلات دیگری شود. این مسئله معمولاً به دلیل نقص یا تخریب عروق لنفاوی، آسیب به گره‌های لنفاوی یا نقص در تولید لنفا می باشد.

عواملی که باعث نقص لنفاوی می شوند:

•    پیری طبیعی بدن: با پیر شدن، سیستم لنفاوی قدرت خود در تخلیه مایعات لنفا را از دست می‌دهد و ممکن است به تجمع مایعات در بافت‌ها و ورم پا منجر شود.
•   عفونت‌ها: عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی می‌توانند به آسیب رساندن به عروق لنفاوی و گره‌های لنفاوی منجر شوند و باعث اختلال در جریان لنفا شوند.
•   تروما: ضربه، بریدگی یا شکستگی می‌توانند به آسیب رساندن به عروق لنفاوی و گره‌های لنفاوی منجر شوند و باعث اختلال در جریان لنفا شوند.
•   عوارض جراحی: برخی از عمل‌های جراحی مثل برداشت بافت‌های لنفاوی، جراحی سرطان یا جراحی ترمیمی می‌توانند به آسیب رساندن به سیستم لنفاوی و ایجاد نقص لنفاوی منجر شوند.

نقص لنفاوی می‌تواند منجر به تجمع مایعات لنفا در پاها شود و باعث ورم پا و تورم آن شود. این ورم ممکن است به طور تدریجی افزایش یابد و ممکن است با درد، سفتی و تغییرات رنگ پوست همراه باشد. در برخی موارد، نقص لنفاوی می‌تواند به مشکلات و عوارض دیگری مانند عفونت‌های تکراری، تغییرات در پوست و تشکیل زخم باز شود.

درمان نقص لنفاوی بستگی به شدت مشکل و علت اصلی دارد. در برخی موارد، روش‌های درمانی مانند ماساژ لنفاوی، تمرینات خاص، استفاده از پانسمان‌های فشاری یا استفاده از کمربندهای فشاری ممکن است توصیه شود و در موارد شدیدتر، از روش‌های جراحی استفاده می شود.

3. بیماری قلبی: برخی بیماری‌های قلبی مانند نارسایی قلبی می‌توانند منجر به ورم پا شوند. در این حالت، قلب نمی‌تواند به طور کافی خون را به اندام‌ها پمپاژ کند و باعث تجمع مایع در بافت‌های پا می‌شود.

در نارسایی قلبی، عملکرد قلب به صورت کامل یا جزئی کاهش می‌یابد. به علت این کاهش عملکرد، خون به طور کافی به پاها نمی‌رسد. در نتیجه، فشار خون در عروق پا کاهش می‌یابد و مایع به بافت‌های پا نفوذ می‌کند. این مایع باعث تورم و ورم پا می‌شود. علل نارسایی قلبی ممکن است شامل بیماری‌هایی مانند بیماری شریان‌های قلبی، فشار خون بالا، بیماری صمام قلبی، آریتمی قلبی و غیره باشد. این بیماری‌ها می‌توانند منجر به ضعف عضله قلب، کاهش قدرت پمپاژ قلب و ایجاد نارسایی قلبی شوند.

درمان نارسایی قلبی معمولاً شامل تغییر در سبک زندگی (مانند رژیم غذایی و ورزش منظم)، داروها، کنترل فشار خون و در صورت لزوم، روش‌های درمانی پیشرفته مانند عمل جراحی می‌شود. در هر صورت، تشخیص و درمان نارسایی قلبی نیازمند مراجعه به پزشک قلبی متخصص است.

4. عوارض دارویی: برخی داروها می‌توانند عوارض جانبی مانند ورم پا داشته باشند. به عنوان مثال، داروهایی که برای کنترل فشار خون استفاده می‌شوند، ممکن است باعث افزایش مایع در بافت‌ها شوند.

5. عوارض اختلالات کلیوی: اختلالات کلیوی می‌توانند باعث ایجاد ورم پا شوند. کلیه‌ها نقش مهمی در تنظیم تراز آب و الکترولیت‌ها در بدن دارند . آنها مسئول تصفیه خون و تنظیم تراز آب، نمک، اسید و باز در بدن هستند. در صورتی که کلیه‌ها به درستی عمل نکنند، مشکلاتی در تنظیم تراز آب و الکترولیت‌ها رخ می‌دهد که می‌تواند منجر به تجمع مایعات اضافی در بافت‌ها و ورم پا شود.

در اختلالات کلیوی، میزان تصفیه خون و تخلیه مایعات اضافی از بدن کاهش می‌یابد. به علت نقص عملکرد کلیه‌ها، آب و نمک‌ها به طور ناصحیح تنظیم می‌شوند و اغلب در بدن ذخیره می‌شوند. این مایعات اضافی می‌توانند به صورت ورم‌ها در نقاط مختلف بدن، به ویژه پاها، تجمع یابند.

ورم پاها به عنوان یک عارضه از اختلالات کلیوی ممکن است به صورت تدریجی تشکیل شود. ابتدا ممکن است پاها یکم تورم کنند و با گذر زمان و تداوم اختلال کلیوی، ورم بیشتری شکل بگیرد. ورم ممکن است به صورت یکپارچه در هر دو پا یا ناهمگن در یک پا رخ دهد. علاوه بر ورم، ممکن است درد، سفتی و تغییرات رنگ پوست نیز مشاهده شوند.

 6. چاقی:  افراد چاق بیشتر در معرض ورم پا هستند زیرا وزن اضافی فشار بیشتری به رگ ها و سیستم لنفاوی وارد می کند و باعث تورم در پا می شود.

7. سن: با افزایش سن، پوست نازک تر و شل تر می شود که می تواند باعث تجمع مایع در پاها شود.

 در برخی موارد، ورم پا ممکن است هیچ علت مشخصی نداشته باشد. این را ادم ایدیوپاتیک می نامند. در ادم ایدیوپاتیک، ورم پاها به صورت متناوب رخ می‌دهد و ممکن است با سایر علائم همراه باشد از جمله تورم در دیگر مناطق بدن مانند دست‌ها، صورت، شکم یا سایر ناحیه‌ها. علاوه بر ورم، ممکن است افزایش وزن، حس سنگینی و خستگی نیز مشاهده شود و در برخی موارد، می تواند منجر به مشکلات پوستی مانند ترک خوردگی و پوسته پوسته شدن شود.

 درمان های رایج برای تورم پا

 بالا بردن پاها: تا حد امکان پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. این به تخلیه مایع از پاها کمک می کند.

 پوشیدن جوراب های فشاری:  جوراب های فشاری می توانند به فشار دادن مایع به داخل جریان خون و کاهش تورم کمک کنند.

 کاهش وزن:  اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن می تواند به کاهش تورم پا کمک کند.

 تغییر در داروها:  اگر ورم پا ناشی از مصرف دارو است، پزشک ممکن است داروهای شما را تغییر دهد یا داروی دیگری را تجویز کند.

 درمان بیماری زمینه ای: اگر ورم پا ناشی از یک بیماری زمینه ای مانند دیابت یا بیماری قلبی است، درمان آن بیماری می تواند به کاهش تورم کمک کند.

 جراحی: در برخی موارد، ممکن است برای تخلیه مایع اضافی از پاها به مداخلات تهاجمی تری مانند لیپوساکشن یا جراحی نیاز باشد.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

مراجعه به پزشک در صورت ورم پای سالمند بسیار مهم است. در واقع، ورم پای سالمند ممکن است نشانه مشکلات جدی تنظیم آب و الکترولیت در بدن یا علائم بیماری‌های مرتبط با قلب، کلیه، عروق و یا سیستم لنفاوی و یا حتی نشانه هایی از یک بیماری جدی مانند لخته شدن خون یا عفونت باشد.

1. اگر ورم پای سالمند شما ناگهانی و شدید باشد و با سایر علائم همراه باشد از جمله درد شدید، تنگی نفس، سرگیجه، تهوع و استفراغ، تغییر رنگ پوست و ضعف عمومی.

2. اگر ورم پای سالمند شما به صورت پیشرونده و مداوم افزایش یابد و با درد، سفتی، تغییرات رنگ پوست و آسیب به بافت همراه باشد.

3. اگر ورم پای سالمند با مشکلات دیگر همراه باشد، مانند تنگی نفس، خستگی بی‌عادی، فشار خون بالا، ادرار کم یا زیاد، تغییرات در وزن بدن و تغییرات در ترشح ادرار.

 4. اگر ورم پا در سالمند بیش از چند روز طول کشید، باید به پزشک مراجعه کنید. این ممکن است نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد که نیاز به درمان دارد.

در هر یک از این موارد، مراجعه به پزشک متخصص، مانند  پزشک قلب، پزشک داخلی یا پزشک کلیه، بسیار مهم است. پزشک می‌تواند اقدامات تشخیصی لازم را انجام داده و علت واقعی ورم پای سالمند را تشخیص دهد و درمان مناسب را تعیین کند. این ممکن است شامل آزمایش‌های خون و ادرار، آزمایش‌های تصویربرداری مانند اکوکاردیوگرافی (Echocardiography)، آنژیوگرافی (Angiography) و یا سایر تست‌ها و مطالعات تخصصی باشد.

اگر تورم پا به موقع درمان نشود، چه عوارضی دارد؟

اگر تورم پا به موقع درمان نشود، ممکن است عوارض جدی رخ دهد.

1. عدم تسکین علائم: اگر تورم پا به طور مداوم و بدون درمان ادامه یابد، می‌تواند به عدم تسکین علائم و افزایش رنج و ناراحتی بیمار منجر شود. این شامل درد، سفتی، سنگینی و عدم توانایی در حرکت طبیعی پا می‌شود.

2. آسیب به بافت: تورم پای بلندمدت می‌تواند باعث آسیب به بافت‌ها شود. فشار بالا درون بافت‌ها می‌تواند باعث تخریب سلول‌ها و کاهش عملکرد بافتی شود. این ممکن است منجر به آسیب دائمی به عضلات، استخوان‌ها، عروق و عصب‌ها شود.

3. عفونت: تورم پا ممکن است راهی برای ورود عفونت به بدن باشد. پوستی که تحت تأثیر تورم قرار دارد، ممکن است شکاف یا زخمی شود و این باعث ورود باکتری‌ها یا عوامل عفونی دیگر به بدن شود. این موضوع می‌تواند به عفونت پوستی (مانند سلولیت) یا عفونت عمیقتر (مانند عفونت استخوان) منجر شود.

4. عدم تشخیص و درمان علت اصلی: اگر تورم پا به موقع تحت نظر پزشک مورد بررسی و درمان قرار نگیرد، علت اصلی آن ممکن است شناسایی نشود و این می‌تواند منجر به عدم درمان یا تشدید عوارض بیماری اصلی شود. به عنوان مثال، اگر تورم پا ناشی از نقص در قلب، کلیه‌ها یا عروق باشد و درمان نشود، ممکن است منجر به عوارض جدی و ضایعات مزمن این اعضا شود.

با توجه به این عوارض محتمل، مهم است که در صورت بروز تورم پا، به پزشک مراجعه کرده و تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید.

در صورت نیاز به مراقبت و نگهداری از سالمند در منزل

اگر به دلیل مشغله یا عدم توانایی، امکان مراقبت کامل از سالمند خود را ندارید، می‌توانید از خدمات پرستار سالمند، موسسه ی آسایش فردا (کیان مهر) استفاده کنید. پرستاران آموزش‌دیده می‌توانند در انجام فعالیت‌های روزانه، به سالمند شما کمک کنند و همچنین در مواقعی که شما در منزل حضور ندارید، مراقب او باشند.

ما در موسسه آسایش فردا (کیان مهر) در تلاش هستیم به استخدام نیرو های حرفه ای و متخصص ، پرستاری از سالمندان شما را تسهیل و تسریع نماییم . جهت دریافت خدمات می توانید با شماره های تماس درج شده در سایت ارتباط بر قرار نمایید و مشخصات پرستاری که نیاز دارید را مشخص کنید تا در کمترین زمان ممکن پرستار مورد نظر به منزل شما اعزام گردد.

شماره تماس جهت مشاوره رایگان : 02188975991