8 علت شایع بی اختیاری ادرار در سالمندان، درمان و مدیریت

بی اختیاری ادرار (Urinary Incontinence) به عدم کنترل قابل قبول بر روی ادرار در شرایطی که فشار داخلی مجرای ادراری بیشتر از حد مقاومت خروجی عضلات کنترل کننده ادراری باشد، اطلاق می‌شود. به عبارت دیگر، در بی اختیاری ادرار، فرد قادر به کنترل یا نگهداری ادرار نیست و بدون اراده ادرار را از دست می‌دهد.

بی اختیاری ادرار یک مشکل شایع است، به خصوص در سالمندان، و تأثیرات بالینی و روانی قابل توجهی بر روی کیفیت زندگی فرد دارد. این مشکل می‌تواند باعث محدودیت‌هایی در فعالیت‌های روزمره، درد و عدم راحتی، عدم اطمینان و عفونت مجاری ادراری شود. همچنین، بی اختیاری ادرار می‌تواند نقش مهمی در ایجاد تنش‌ها و اختلالات روانی و اجتماعی داشته باشد و باعث ایجاد اضطراب، افسردگی و ایزولاسیون اجتماعی شود.

بی اختیاری ادرار یکی از مشکلات شایع در سالمندان است. با پیشرفت سن، احتمال بروز آن افزایش می‌یابد و تا یک سوم از سالمندان ممکن است از این مشکل رنج ببرند. این اتفاق باعث محدودیت‌هایی در فعالیت‌های روزمره می‌شود و همچنین باعث کاهش کیفیت زندگی سالمندان می‌شود. فرد ممکن است از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و تفریحی منع شود و از احساس تنش و ناامنی در محیط‌های عمومی رنج ببرد. افراد مبتلا به بی اختیاری ادرار ممکن است احساس اضطراب، افسردگی و ناراحتی اجتماعی کنند. این مشکل می‌تواند باعث ایزولاسیون اجتماعی و کاهش رضایت زناشویی شود.

در این شرایط قطعا سالمند نیاز به یک مراقب و پرستار دارد، اگر به دلیل مشغله یا عدم توانایی، امکان مراقبت کامل از سالمند خود را ندارید، می‌توانید از خدمات پرستار سالمند، موسسه ی آسایش فردا (کیان مهر) استفاده کنید. پرستاران آموزش‌دیده ما می‌توانند در انجام فعالیت‌های روزانه، به سالمند شما کمک کنند و همچنین در مواقعی که شما در منزل حضور ندارید، مراقب او باشند.

علل بی اختیاری ادرار در سالمندان

با بالا رفتن سن و تغییرات فیزیولوژیک در سالمندان، سیستم ادراری نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این تغییرات می‌توانند عواملی باشند که به بی اختیاری ادرار در این گروه سنی منجر می‌شوند.

1. ضعف عضلات کنترل کننده ادراری: با پیری، قدرت و قابلیت عضلات کنترل کننده ادراری کاهش می‌یابد. این عضلات شامل عضلات مثانه و عضلات کف لگن (عضلاتی که کنترل جریان ادرار را دارند) است. ضعف این عضلات می‌تواند منجر به کاهش کنترل ادرار و  نشت ادرار هنگام سرفه، عطسه، خندیدن یا بلند کردن اجسام سنگین شود.

2. تغییرات ساختاری در سیستم ادراری: با پیری، ساختار و عملکرد سیستم ادراری تغییر می‌کند. مثلاً، ضخامت و انعطاف پذیری بافت‌های مثانه و سایر اجزای مجرای ادراری کاهش می‌یابد که می‌تواند منجر به نگهداری نامناسب ادرار و بی اختیاری ادرار شود.

3. التهابات مجاری ادراری: سالمندان به علت ضعف سیستم ایمنی بدن، از آسیب‌پذیری بیشتری در برابر عفونت‌های مجاری ادراری رنج می‌برند. عفونت‌های مجاری ادراری می‌توانند عللی از بی اختیاری ادرار در سالمندان باشند.

4. بیماری‌های مرتبط با سن: برخی بیماری‌های مرتبط با سن می‌توانند نقشی در بروز بی اختیاری ادرار در سالمندان داشته باشند. به عنوان مثال، بیماری‌های نوروموسکولار مانند پارکینسون، سکته مغزی، بیماری آلزایمر و مولتیپل اسکلروزیس می‌توانند باعث آسیب به نظام عصبی و کاهش کنترل ادرار شوند.

5. داروها: برخی از داروها، مانند دیورتیک ها و آرام بخش ها، می توانند به عنوان عارضه جانبی باعث بی اختیاری ادرار شوند.

6. یبوست شدید: یبوست شدید می تواند بر مثانه فشار وارد کند و منجر به نشت ادرار شود.

7. مشکلات مثانه: برخی از شرایط پزشکی، مانند عفونت ادراری (UTI) و مثانه بیش فعال، و سنگ مثانه می تواند باعث بی اختیاری ادرار شود.

8. عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند مصرف مقادیر زیادی از مایعات مهار شده، محدودیت در دسترسی به توالت، عوامل استرس زا، مصرف مواد مسهل و داروهای خاص می‌توانند نقشی در بروز بی اختیاری ادرار در سالمندان داشته باشند.

در بسیاری از موارد، بی اختیاری ادرار در سالمندان نتیجه ترکیبی از عوامل فیزیولوژیک و عوامل زیستی و اجتماعی است. برای تشخیص و درمان بی اختیاری ادرار در سالمندان، مشاوره و مراجعه به پزشک اختصاصی ادرار و تناسلی (اورولوژیست یا گینکولوژیست) توصیه می‌شود. پزشک بر اساس تاریخچه پزشکی و علائم مشکلات ادراری، ممکن است از آزمایش‌های تشخیصی مانند آزمایش ادرار، سونوگرافی، سیستوسکوپی و آندوسکوپی استفاده کند تا علت بی اختیاری ادرار را تشخیص دهد و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.

تشخیص بی اختیاری ادرار در سالمندان

1. مصاحبه و تاریخچه پزشکی: پزشک از شما سؤالاتی درباره علایم، فرکانس و شدت بی اختیاری ادرار، عوامل تحریک کننده، عوامل تشدید کننده و تأثیر آن بر زندگی روزمره‌تان می‌پرسد. همچنین، سابقه پزشکی شما از جمله بیماری‌های مرتبط، داروهای مصرفی و عادات مثل استفاده از الکل و مواد مسهل نیز بررسی می‌کند.

2. آزمایشات تشخیصی: پزشک ممکن است آزمایشاتی را انجام دهد تا علل محتمل بی اختیاری ادرار را مشخص کند. این آزمایشات می‌توانند شامل آزمایش ادرار، آزمایش خون، سونوگرافی مجاری ادراری و مثانه، سیستوسکوپی (بررسی داخلی مثانه با استفاده از دوربین) و آزمایشات تصویربرداری مغز و نخاع باشند.

3. روش‌های ضبط و نگهداری داده‌ها: در برخی موارد، پزشک ممکن است از روش‌های ضبط و نگهداری داده‌ها استفاده کند تا فعالیت عضلات کف لگن و فشار داخل مثانه را در طول زمان ثبت کند. این داده‌ها می‌توانند اطلاعات مفیدی درباره الگوی بی اختیاری ادرار و عوامل محرک آن ارائه دهند.

4. همکاری با تخصص‌های دیگر: در برخی موارد، پزشک ممکن است شما را به تخصص‌های دیگر مانند اورولوژیست، نورولوژیست یا فیزیوتراپیست ارجاع دهد تا تشخیص دقیق‌تر و برنامه درمانی مناسب‌تری برای شما تعیین شود.

به طور کلی، تشخیص بی اختیاری ادرار در سالمندان نیازمند ارزیابی گسترده‌ای است که شامل تاریخچه پزشکی دقیق، آزمایشات تشخیصی و همکاری با تخصص‌های مختلف می‌شود. پس از تشخیص، پزشک شما برنامه درمانی مناسب را برای کنترل بی اختیاری ادرار در سالمندان تنظیم خواهد کرد.

انواع شایع بی‌اختیاری ادرار در سالمندان

بی‌اختیاری تنشی (استرسی): در این نوع بی‌اختیاری ادرار، فشار روانی و استرس می‌توانند علت اصلی باشند. مثلاً در مواقعی که سالمند درگیر وضعیت‌های استرس‌زا یا ناراحت‌کننده قرار می‌گیرد، ادرار ناخواسته ترشح می‌شود.بی‌ اختیاری تنشی در میان خانم ها به دلیل بارداری و زایمان بیشتر دیده میشود، همچنین در دوران پس از یائسگیبه دلیل کاهش استروژن   آتروفی عضلانی رخ می دهد و در نتیجه باعث بی‌اختیاری ادرار می‌شود. آقایانی که دچار مشکل بزرگ شدن پروستات هستند نیز از این نوع بی اختیاری ادرار رنج می برند.

بی‌اختیاری فعال: در این نوع بی‌اختیاری ادرار، مثانه بیش‌فعال می‌شود و در زمانی که میزان ادرار در مثانه تا حدی بالا رسیده باشد، ادرار ناخواسته ترشح می‌شود. این نوع بی‌اختیاری ادرار ممکن است بر اثر تحریک‌های مختلفی مانند فشار بر مثانه، تحریک حسی، عوامل محیطی و … رخ دهد.

بی‌اختیاری تکراری: در این نوع بی‌اختیاری ادرار، سالمندان ممکن است نیاز به تکرار مکرر و مکرر برای ادرار کردن داشته باشند. این شرایط می‌توانند در نتیجه ضعف عضلات مثانه، انسداد مجرای ادراری یا اختلالات نوروژنیک رخ دهند.

بی‌اختیاری فوریتی: در این نوع بی‌اختیاری ادرار، سالمندان ناگهان نیاز فوری به ادرار کردن دارند و قادر به کنترل ادرار نیستند. این شرایط ممکن است به علت اضطراب، اغما، مشکلات عصبی و … رخ دهند.

بی‌اختیاری ترشحی: در برخی موارد، سالمندان ممکن است با ترشح ناخواسته ادرار روبرو شوند، حتی قبل از رسیدن به سرویس بهداشتی. این موضوع معمولاً به علت ضعف عضلات مثانه یا اختلالات نوروژنیک ایجاد می‌شود.

راههای درمانی و مدیریت بی اختیاری ادرار در سالمندان

1. تمرینات عضلانی کف لگن: تمرینات قوی‌کننده عضلات کف لگن می‌توانند بهبود قابل توجهی در کنترل ادرار در سالمندان بی‌اختیار ایجاد کنند. این تمرینات شامل تمرینات کششی و تقویتی مانند تنگ‌کردن و رها کردن عضلات کف لگن و تمرینات کگل هستند. مشورت با یک فیزیوتراپیست مجرب درباره تمرینات مناسب برای شما مفید خواهد بود.

2. تغییر در رژیم غذایی: برخی مواد غذایی و مشروبات می‌توانند عوارض بی‌اختیاری ادرار را تشدید کنند. به‌عنوان مثال، مصرف مقدار زیادی قهوه، الکل و مواد محرک ممکن است علائم بیش‌فعالی مثانه را تشدید کند. تغییر در رژیم غذایی و کاهش مصرف این مواد ممکن است به کنترل بی‌اختیاری ادرار کمک کند.

3. جلوگیری از تحریک‌کننده‌ها: شناسایی و جلوگیری از عوامل تحریک‌کننده می‌تواند در کنترل بی‌اختیاری ادرار موثر باشد. به‌عنوان مثال، ممکن است برخی داروها یا مواد مصرفی مانند دیورتیک‌ها (داروهای آب‌بران) و مسهل‌ها علائم بی‌اختیاری ادرار را تشدید کنند. بررسی داروهای مصرفی و مشورت با پزشک درباره تغییر در داروها می‌تواند مفید باشد.

4. مدیریت استرس: استرس می‌تواند علائم بی‌اختیاری ادرار را تشدید کند. استفاده از روش‌های مدیریت استرس مانند روش‌های تنفسی عمیق، مدیتیشن و یوگا می‌تواند به کاهش استرس و بهبود کنترل ادرار کمک کند.

5. داروها: داروهایی وجود دارد که می تواند به کاهش اسپاسم مثانه و افزایش ظرفیت مثانه کمک کند.

6. نوشیدن مایعات کمتر در شب: نوشیدن مایعات زیاد قبل از خواب می تواند خطر نشت ادرار در شب را افزایش دهد.

7. اجتناب از سیگار کشیدن: سیگار کشیدن می تواند به مثانه آسیب برساند و بی اختیاری ادرار را بدتر کند.

8. جراحی: در برخی موارد جراحی می‌تواند به عنوان یک گزینه در درمان بی‌اختیاری ادرار در نظر گرفته شود. اما تصمیم در مورد نیاز به جراحی و نوع جراحی معمولاً بستگی به علت بی‌اختیاری ادرار، وضعیت سلامت عمومی فرد و مشکلات دیگری که ممکن است داشته باشد، دارد.

در صورتی که بی‌اختیاری ادرار مربوط به مشکلات عضلات مثانه باشد، جراحی ممکن است شامل ترمیم عضلات مثانه، استفاده از ایمپلنت‌های مثانه (مثل ایمپلنت مثانه) یا تحریک عصبی عمقی (DBS) باشد. در مواردی که بی‌اختیاری ادرار ناشی از انسداد مجرای ادراری است، جراحی می‌تواند شامل برطرف کردن انسداد، انجام روش‌های ترمیمی مجرای ادراری (مانند جراحی ارتوپلاستی) و یا استفاده از دستگاه‌های کمکی مانند سوند مجرای ادراری (کاتتر) باشد

در صورت نیاز به پرستار در منزل، بسته به شرایط سالمند خود، می توانید از خدمات پرستاری ویژه موسسه ما کمک بگیرید و با توجه به نیاز و میزان خدماتی که از پرستار انتظار دارید؛ پرستاری مناسب با شرایط خود استخدام نمایید. بدون دغدغه و نگرانی سالمند خود را به ما بسپارید ما در تمام لحظات برای انجام فعالیت روزانه در کنار سالمند عزیزتان خواهیم بود.

ما در موسسه آسایش فردا (کیان مهر) در تلاش هستیم به استخدام نیروهای حرفه ای و متخصص ، پرستاری از افراد با شرایط خاص و یا بیمار، شما را تسهیل و تسریع نماییم. جهت دریافت خدمات می توانید با شماره های تماس درج شده در سایت ارتباط بر قرار نمایید و مشخصات پرستاری که نیاز دارید را مشخص کنید تا در کمترین زمان ممکن پرستار مورد نظر به منزل شما اعزام گردد.

شماره تماس جهت مشاوره رایگان : 02188975991