فلج مغزی (CP) چیست؟ علل، علائم، راههای تشخیص و درمان

فلج مغزی (Cerebral Palsy) یک وضعیت پایدار مغزی است که ناشی از آسیب به ساختار و عملکرد مغز در دوران جنینی، زایش یا دوران شیرخوارگی است. این وضعیت بر رشد و توسعه حرکتی فرد تأثیر می‌گذارد و می‌تواند به علت عوامل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، عوامل مادرزادی، عوامل زایشی و عوامل مربوط به شیرخوارگی رخ دهد.

برخی از اختلالات ژنتیکی و ارثی می‌توانند عامل بروز فلج مغزی باشند. این اختلالات شامل تغییرات ژنتیکی و یا اختلالات کروموزومی می‌شود که می‌تواند توسط والدین به فرزندان به ارث برسد. همچنین عواملی مانند عفونت‌های مادر در دوران بارداری مانند عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی می‌توانند باعث بروز فلج مغزی در جنین شوند. مصرف مواد مخدر، الکل و دخانیات نیز می‌تواند خطر بروز فلج مغزی را افزایش دهد. و یا عواملی دیگر بعد از تولد مانند تغذیه نامناسب، عفونت‌های دوران شیرخوارگی، سموم موجود در محیط و سایر عوامل مرتبط با شیرخوارگی می‌توانند بر رشد و توسعه صحیح مغز تأثیر گذار باشند و فلج مغزی را به همراه داشته باشند.

معمولاً CP در دوران نوزادی یا اوایل کودکی تشخیص داده می شود. تشخیص بر اساس سابقه پزشکی کودک، معاینه فیزیکی و آزمایشات مختلف انجام می شود. آزمایشات ممکن است شامل سونوگرافی مغز، MRI و الکتروانسفالوگرام (EEG) باشد. فلج مغزی در بیمار میتواند علایمی چون سفتی عضلانی ، ضعف، مشکل در تعادل، مشکل در راه رفتن و بلع،  تشنج، مشکلات بینایی، شنوایی، یادگیری، و مشکل در هماهنگی حرکات ظریف، مانند صحبت کردن یا نوشتن را داشته باشد.

لازم به ذکر است که علائم و شدت این بیماری در افراد می‌تواند بسیار متنوع باشد و به عوامل مختلفی نظیر حوزه آسیب، میزان و محل آسیب در مغز، و همچنین نوع فلج مغزی بستگی دارد. بنابراین، هر فرد ممکن است علائم و نشانه‌های متفاوتی داشته باشد. افراد ممکن است با ترکیبی از این علائم یا علایم دیگر مواجه شوند.

اگر یکی از عزیزان شما دچار ناتوانی حرکتی است و نیاز به مراقبت ویژه و تخصصی دارد با ما تماس بگیرید، تیم مجرب و متخصص ما در موسسه خدمات پرستاری آسایش فردا (کیان مهر)، در کنار شماست برای تشخیص دقیق‌تر و راهنمایی‌های درمانی مناسب و همچنین مراقبت از عزیز شما، برای بهبود شرایط روحی و بهتر شدن کیفیت زندگی آن عزیز، چرا که استخدام پرستار در منزل، با تخصص و حرفه ای در این زمینه می‌تواند نقش مهمی در مراقبت و پشتیبانی از افراد دارای ناتوانی حرکتی ایفا کند.

عوامل خطرساز ابتلا به فلج مغزی (CP) در جنین

1. عوامل قبل از زایمان:

• عفونت: عفونت هایی مانند سرخک، آبله مرغان و توکسوپلاسموز می توانند از جفت عبور کرده و به مغز در حال رشد جنین آسیب برسانند.
• خونریزی مغزی: خونریزی قبل از تولد در مغز جنین می تواند به سلول های مغزی آسیب برساند و منجر به CP شود.
• ناهنجاری های مادرزادی مغز: برخی از ناهنجاری های مادرزادی مغز، مانند نقص لوله عصبی، می توانند خطر ابتلا به CP را افزایش دهند.
• بیماری های مادر: برخی از بیماری های مادر، مانند دیابت و فشار خون بالا، می توانند خطر ابتلا به CP را افزایش دهند.

2. عوامل حین زایمان:

• کمبود اکسیژن: اگر جنین در حین زایمان به اندازه کافی اکسیژن دریافت نکند، ممکن است به مغز او آسیب برسد و منجر به CP شود.
• زایمان زودرس: نوزادان نارس بیشتر در معرض خطر ابتلا به CP هستند، زیرا مغز آنها هنوز به طور کامل رشد نکرده است.
• وزن کم هنگام تولد: نوزادانی که با وزن کم به دنیا می آیند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به CP هستند.
• زایمان دشوار: زایمان دشوار، مانند زایمان با فورسپس یا وکیوم، می تواند خطر ابتلا به CP را افزایش دهد.

3. عوامل بعد از زایمان:

• آسیب مغزی: آسیب به مغز نوزاد در چند روز یا چند هفته اول زندگی، مانند آسیب ناشی از ضربه به سر یا عفونت مغزی، می تواند منجر به CP شود.

4. موارد نادری که ممکن است خطر ابتلا به CP را افزایش دهند:

• سابقه خانوادگی CP: اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به CP باشد، خطر ابتلا به فرزندتان کمی بیشتر است.
• قرار گرفتن در معرض سموم: قرار گرفتن در معرض سموم خاصی، مانند سرب یا جیوه، در دوران بارداری می تواند خطر ابتلا به CP را افزایش دهد.

علائم فلج مغزی

•    اختلالات حرکتی: افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است با اختلالات حرکتی مواجه شوند. این شامل اسپاسم (انقباض عضلانی غیرارادی)، رفلکس‌های ناشی از تحریک عضلانی، لرزش‌های عضلانی، کم‌توانی عضلات، ناتوانی در کنترل حرکات دقیق و تک‌تک انگشتان و مشکلات در تنظیم تنش عضلانی است.
•  محدودیت راه رفتن: فلج مغزی می‌تواند باعث محدودیت قابل توجهی در توانایی راه رفتن باشد. فرد مبتلا ممکن است با مشکلاتی مانند کجی، اختلال در تعادل و هماهنگی حرکتی و ناتوانی در کنترل عضلات پا و ساق پا مواجه شود.
•  کنترل عضلانی نامناسب: افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است دچار کنترل عضلانی نامناسب شوند. این شامل مشکلاتی مانند ناتوانی در تنظیم قدرت و نیروی عضلات، کاهش رنج حرکت مفاصل، چسبیدگی عضلانی و مشکلات در کنترل عضلاتی نظیر خم شدن زیاد یا صاف شدن بیش از حد مفاصل است.
•  تغییر وضعیت بدن: فلج مغزی می‌تواند به تغییر وضعیت بدن فرد منجر شود. این شامل تغییرات در نمایش خمیدگی یا صافی مفاصل، انحنای غیرطبیعی ستون فقرات، تغییرات در پوزیشن بدن در حالت‌های استراحت و حرکت و کجی بدن است.
•  اختلالات در کارکرد دست و دستگاه حسی: فلج مغزی می‌تواند تأثیراتی روی کارکرد دست و دستگاه حسی داشته باشد. افراد مبتلا ممکن است با مشکلاتی مانند ناتوانی در کنترل حرکات دست، مشکلات در دسترسی به اشیاء و انجام وظایف روزمره، اختلال در حس لمس و درک درست موقعیت و جهت دست و مشکلات در تشخیص درد مواجه شوند.

 تشخیص و تعیین علت فلج مغزی

•  ارزیابی تاریخچه پزشکی و تاریخچه توسعه حرکتی: در این روش، پزشک جزئیاتی از تاریخچه پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهد. این شامل بررسی علائم و نشانه‌های حاضر، تاریخچه بارداری و زایمان، عفونت‌ها، صدمات و عوامل دیگری است که ممکن است به فلج مغزی منجر شده باشند. همچنین، توسعه حرکتی بیمار در طول زمان نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
•   ارزیابی عصب‌شناختی: این روش شامل ارزیابی عصبی و عضلانی است و می‌تواند به شناسایی نقاط ضعف عضلانی، اختلالات تکاملی و نواقص عصبی کمک کند. از جمله روش‌های استفاده شده در این ارزیابی می‌توان به بررسی تحریکات عصبی، بررسی رفلکس‌ها، ارزیابی حسی و تشخیص نواقص عصبی اشاره کرد.
•  رادیولوژیک: استفاده از تصاویر رادیولوژیک مانند رادیوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری مغناطیسی هسته‌ای (MRI) می‌تواند در تشخیص فلج مغزی مفید باشد. این تصاویر ممکن است نشان دهنده آسیب‌ها و تغییرات ساختاری در مغز و سیستم عصبی مرکزی باشند که ممکن است فلج مغزی را نشان دهند.
•  آزمایش‌های تکمیلی: در برخی موارد، آزمایش‌های تکمیلی مانند آزمایش‌های خون، آزمایش عضلانی الکترومیووگرافی (EMG) و آزمایش‌های ژنتیکی نیز ممکن است برای تشخیص و تعیین علت فلج مغزی مورد استفاده قرار گیرند.

مهم است بدانید که تشخیص فلج مغزی معمولاً نیازمند ارزیابی تخصصی توسط پزشکان متخصص در این زمینه است. همچنین، در برخی موارد، تمامی این روش‌ها به صورت ترکیبی استفاده می‌شوند تا تشخیص دقیق‌تر و مشخص‌تری به دست آید.

روش های درمانی فلج مغزی

درمان فلج مغزی به کمک تیم‌های درمانی چند رشته‌ای میسر است. برخی  روش‌های درمانی و مداخلات مختلف برای مدیریت فلج مغزی  :

•  فیزیوتراپی: فیزیوتراپی یکی از روش‌های اصلی درمان فلج مغزی است. این روش شامل استفاده از تمرینات و تکنیک‌های حرکتی است که بهبود عملکرد حرکتی، قدرت عضلات و تعادل بیمار را هدف می‌گیرد. فیزیوتراپی می‌تواند شامل تمرینات مقاومتی، تمرینات تعادل و تناسب اندام، تمرینات کششی و ماساژ باشد.
•  علاج شناختی-رفتاری: این روش برای بهبود عملکرد روانی و اجتماعی فرد با فلج مغزی استفاده می‌شود. علاج شناختی-رفتاری شامل تکنیک‌هایی است که به فرد کمک می‌کنند الگوهای رفتاری نامطلوب را تغییر داده و مهارت‌های روانشناختی و ارتباطی را تقویت کند.
•  کاردرمانی: برای کمک به یادگیری مهارت های زندگی روزمره، مانند لباس پوشیدن و غذا خوردن
•  گفتاردرمانی: برای کمک به بهبود گفتار و زبان بیمار توسط متخصصین گفتاردرمان
•  علاج دارویی: برخی از داروها ممکن است در کنترل علائم فلج مغزی مؤثر باشند. مثلاً، داروهای ضداسپاسم و ضدالتهاب می‌توانند در کنترل تشنج‌ها و کاهش التهاب‌های عصبی کمک کنند. همچنین، داروهای مسکن ممکن است برای کاهش درد و داروهای ضد اضطراب برای کنترل اضطراب و افسردگی استفاده شوند.
•  جراحی: در برخی موارد، جراحی می‌تواند در بهبود فلج مغزی مؤثر باشد. این شامل عمل جراحی برای ترمیم آسیب‌ها در سیستم عصبی مرکزی، ترمیم عضلات و استفاده از پروتزهای جراحی جهت جبران عملکرد حرکتی است.
•  تغذیه: تغذیه مناسب و متعادل نقش مهمی در مدیریت فلج مغزی دارد. تغذیه صحیح می‌تواند به حفظ و بهبود سلامتی عمومی، افزایش قدرت عضلات و کاهش خطر عوارض مرتبط با فلج مغزی کمک کند. مشاوره تغذیه با فرد متخصص تغذیه می‌تواند در تعیین یک برنامه تغذیه مناسب برای بیماران با فلج مغزی مفید باشد.

مهم است توجه داشته باشید که روش‌های درمانی و مداخلات مورد استفاده برای هر فرد ممکن است بسته به شدت و نوع فلج مغزی، نیازها و وضعیت او متفاوت باشد. برای تعیین روش‌های مناسب درمانی، مشاوره و همکاری با یک تیم درمانی متخصص در این زمینه حائز اهمیت است.

آیا تغذیه مناسب می‌تواند به تنهایی درمان فلج مغزی را تسریع کند؟

تغذیه مناسب به تنهایی نمی‌تواند فلج مغزی را درمان کند، اما می‌تواند در مدیریت و بهبود وضعیت بیمار تأثیرگذار باشد. تغذیه صحیح و متعادل دارای اهمیت بالایی برای حفظ سلامتی عمومی و ارتقای عملکرد بدن است. تغذیه مناسب در کنار سایر روش‌های درمانی و مداخلات، بهبود عملکرد و کیفیت زندگی افراد مبتلا به فلج مغزی را تسهیل می‌کند. در مورد فلج مغزی، تغذیه مناسب می‌تواند از چند جنبه مؤثر باشد:

•  حفظ سلامت عمومی: تغذیه مناسب که شامل مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها باشد، به حفظ سلامتی عمومی بیمار کمک می‌کند. این مواد مغذی می‌توانند در مقابله با التهاب‌ها و عوارض جانبی مرتبط با فلج مغزی مؤثر باشند.
•   قدرت عضلات: تغذیه مناسب می‌تواند به حفظ و افزایش قدرت عضلات کمک کند. مصرف مناسب پروتئین، کلسیم و دیگر مواد غذایی مورد نیاز می‌تواند فرایند بازسازی و تقویت عضلات را تسریع کند.
•  بهبود سیستم ایمنی: تغذیه مناسب باعث بهبود سیستم ایمنی بدن می‌شود. این موضوع می‌تواند در کاهش خطر عفونت‌های مرتبط با فلج مغزی و ایجاد شرایط بهتری برای بهبود عملکرد بیمار مؤثر باشد.
•   کنترل وزن: حفظ وزن سالم و مناسب بسیار مهم است. در صورت اضافه وزن، بار اضافی بر روی عضلات و سیستم اسکلتی وجود دارد که می‌تواند تحرک و کارایی بیمار را تحت تأثیر قرار دهد. تغذیه مناسب با کنترل وزن و جلوگیری از چاقی می‌تواند در بهبود عملکرد حرکتی تأثیرگذار باشد.

چشم انداز افراد مبتلا به CP به شدت بیماری بستگی دارد. برخی از افراد مبتلا به CP می توانند زندگی مستقل داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به مراقبت دائمی نیاز داشته باشند. با این حال، با حمایت و درمان مناسب، اکثر افراد مبتلا به CP می توانند زندگی کامل و پرباری داشته باشند.

نقش پرستار در منزل در بهبود وضعیت بیمار فلج مغزی

پرستاران در منزل می توانند نقش مهمی در بهبود وضعیت بیماران مبتلا به فلج مغزی (CP) ایفا کنند. آنها می توانند با ارائه مراقبت های شخصی، کمک به انجام فعالیت های روزانه و ارائه پشتیبانی عاطفی به بیماران و خانواده هایشان، به ارتقای کیفیت زندگی بیماران کمک کنند.

مراقبت های شخصی

• کمک به حمام کردن، لباس پوشیدن و توالت رفتن
• ارائه غذا و دارو
• کمک به حرکت در خانه
• انجام کارهای خانه، مانند نظافت و آشپزی
• کمک به انجام فعالیت های روزانه

انجام فعالیت های روزانه

• حضور در قرارهای پزشکی
• انجام امور مربوط به حمل و نقل
• کمک به انجام فعالیت های اجتماعی و تفریحی
• ارائه مراقبت از کودکان دیگر در خانواده
• پشتیبانی عاطفی

پشتیبانی عاطفی

• به بیماران در مقابله با چالش های زندگی با CP کمک کنند
• به خانواده ها در مورد نحوه مراقبت از بیمارشان آموزش دهند
• حمایتی را که بیماران و خانواده هایشان برای مقابله با استرس و اضطراب نیاز دارند، ارائه دهند
• مزایای استفاده از پرستار در منزل برای بیماران مبتلا به CP

مزایای استفاده از پرستار در منزل برای بیماران مبتلا به CP

• بهبود کیفیت زندگی: پرستاران در منزل می توانند به بیماران کمک کنند تا مستقل تر زندگی کنند و از فعالیت های بیشتری لذت ببرند.
• کاهش بار مراقبت از خانواده: پرستاران در منزل می توانند به اعضای خانواده کمک کنند تا از برخی از وظایف مراقبت از بیمار خود رهایی یابند.
• آرامش خاطر: دانستن اینکه بیمار از مراقبت های مناسب برخوردار است می تواند به اعضای خانواده آرامش خاطر بدهد.

انتخاب پرستار در منزل برای بیمار مبتلا به CP

هنگام انتخاب پرستار در منزل برای بیمار مبتلا به CP، مهم است که موارد زیر را در نظر بگیرید:

• تجربه: پرستاری را انتخاب کنید که در مراقبت از بیماران مبتلا به CP تجربه داشته باشد.
• مهارت ها: مطمئن شوید که پرستار مهارت های لازم برای ارائه مراقبت های مورد نیاز بیمار شما را دارد.
• شخصیت: پرستاری را انتخاب کنید که با بیمار و خانواده شما سازگار باشد.
• صبرو حوصله: پرستاری از افراد مبتلا به CP مستلزم صبرو شکیبایی است که پرستار باید قدرت کنار آمدن با این شرایط را داشته باشد.

در صورت نیاز به پرستار در منزل، بسته به شرایط و میزان ناتوانی فرد، می توانید از خدمات پرستاری ویژه موسسه ما کمک بگیرید و با توجه به نیاز و میزان خدماتی که از پرستار انتظار دارید؛ پرستاری مناسب با شرایط خود استخدام نمایید. ما در تمام لحظات در کنار شما و فرد بیمارتان خواهیم بود، تمامی همکاران ما در این مجموعه، دانش کافی نسبت به نحوه رفتار با این افراد در شرایط خاص را داشته و یا مدارک علمی در این زمینه کسب کرده اند.

مراقبت حرفه‌ای در منزل از طریق خدمات پرستاری حرفه‌ای ، یک نیاز بسیار مهم برای افرادی است که نیاز به مراقبت و پرستاری در محیط خانه خود دارند. خدمات پرستاری در منزل شامل مراقبت در شیفت‌های شبانه‌روزی، نگهداری و پرستاری از افراد با شرایط خاص و ویژه است. این خدمات توسط کادری مجرب و حرفه‌ای ارائه می‌شود که به طور مستمر آموزش‌های لازم را دریافت کرده‌اند.

ما در موسسه آسایش فردا (کیان مهر) در تلاش هستیم به استخدام نیروهای حرفه ای و متخصص ، پرستاری از افراد با شرایط خاص و یا بیمار، شما را تسهیل و تسریع نماییم. جهت دریافت خدمات می توانید با شماره های تماس درج شده در سایت ارتباط بر قرار نمایید و مشخصات پرستاری که نیاز دارید را مشخص کنید تا در کمترین زمان ممکن پرستار مورد نظر به منزل شما اعزام گردد.

شماره تماس جهت مشاوره رایگان : 02188975991