بررسی جامع انواع معلولیت‌های حرکتی و علل شایع بروز آن‌ها

معلولیت حرکتی به ناتوانی یا محدودیت در حرکت و کنترل عضلات بدن اشاره دارد. این ناتوانی ممکن است در حرکت و استفاده از اعضاء بدن مانند دست‌ها، پاها، مفاصل و عضلات رخ دهد. معلولیت حرکتی می‌تواند به صورت کامل یا جزئی باشد و میزان تأثیر آن بر عملکرد روزمره فرد متفاوت باشد. این ناتوانی می تواند ناشی از آسیب به سیستم عصبی، عضلانی یا اسکلتی باشد.

معلولیت حرکتی می تواند طیف گسترده ای از افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. شدت معلولیت حرکتی می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. برخی از افراد ممکن است فقط در حرکت یک قسمت از بدن خود مشکل داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به طور کامل فلج شوند.

معلولیت حرکتی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره فرد داشته باشد و نیازمندی‌های ویژه‌ای در زمینه نقل و انتقال، نیازهای پزشکی، فیزیوتراپی، کمک بهره‌برداری از تکنولوژی و سایر خدمات حمایتی می‌باشد. اهمیت توجه به نیازها و ارائه حمایت مناسب به افراد مبتلا به معلولیت حرکتی برای بهبود کیفیت زندگی و استقلال آنها بسیار مهم است. برخی از معلولیت و محددیت ها به صورت مادرزادی در فرد رخ میدهد و گروهی دیگر از معلولیت های حرکتی اکتسابی هستند و در اثر تصادف، بیماری و یا پیشامدی در بدن فرد رخ میدهد.

اگر یکی از عزیزان شما به هر دلیلی دچار ناتوانی حرکتی است و نیاز به مراقبت ویژه و تخصصی دارد با ما تماس بگیرید، تیم مجرب و متخصص ما در موسسه خدمات پرستاری آسایش فردا (کیان مهر)، در کنار شماست برای تشخیص دقیق‌تر و راهنمایی‌های درمانی مناسب و همچنین مراقبت و پرستاری در منزل از عزیز شما، برای بهبود شرایط روحی و بهتر شدن کیفیت زندگی آن عزیز، چرا که استخدام پرستار در منزل، می‌تواند نقش مهمی در مراقبت و پشتیبانی از افراد دارای ناتوانی حرکتی ایفا کند.

انواع معلولیت های حرکتی مادرزادی

انواع مختلفی از معلولیت های حرکتی مادرزادی وجود دارد که می تواند ناشی از طیف گسترده ای از شرایط باشد

• فلج مغزی
• اسپینا بیفیدا
• دیستروفی عضلانی
• آرتروگریپوزیس
• بیماری های مادرزادی عصبی عضلانی

1. فلج مغزی چیست؟

فلج مغزی (Cerebral Palsy) یک اختلال دائمی در حرکت و کنترل عضلات است که توانایی فرد در حرکت را مختل می کند و این اختلال حرکتی مادرزادی،  ناشی از آسیب به بخش‌های مختلف مغز در دوران جنینی یا در حین تولد و دوران نوزادی می‌باشد. این آسیب ممکن است در طول رشد و توسعه مغز اتفاق بیفتد و علت اصلی آن هنوز به طور کامل مشخص نشده است. اما  ممکن است ناشی از عوامل مختلفی از جمله کمبود اکسیژن، عفونت یا خونریزی در مغز باشد.در  اغلب موارد فلج مغزی در زمان تولد و در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود.فلج مغزی می‌تواند به صورت متنوعی ظاهر شود و تأثیرات آن بر حرکت و عملکرد بدنی فرد مختلف باشد.

انواع فلج مغزی

• اسپاستیک: شایع ترین نوع CP است که حدود 40 درصد از افراد مبتلا به CP را تحت تاثیر قرار می دهد. CP اسپاستیک باعث سفتی و اسپاسم عضلانی می شود که می تواند حرکت را دشوار کند. افراد مبتلا به CP اسپاستیک ممکن است در راه رفتن، صحبت کردن و نوشتن مشکل داشته باشند.
• دیسکینتیک: این نوع CP حدود 10 درصد از افراد مبتلا به CP را تحت تاثیر قرار می دهد. CP دیسکینتیک باعث حرکات غیرارادی و غیرقابل کنترل می شود. افراد مبتلا به CP دیسکینتیک ممکن است لرزش، تکان یا حرکات تکراری داشته باشند.
• آتاکسیک: این نوع CP حدود 10 درصد از افراد مبتلا به CP را تحت تاثیر قرار می دهد. CP آتاکسیک باعث مشکل در تعادل و هماهنگی می شود. افراد مبتلا به CP آتاکسیک ممکن است در راه رفتن، دویدن و بالا رفتن از پله ها مشکل داشته باشند.
• مختلط: این نوع CP حدود 40 درصد از افراد مبتلا به CP را تحت تاثیر قرار می دهد. CP مختلط ترکیبی از دو یا چند نوع دیگر CP است. به عنوان مثال، یک فرد ممکن است CP اسپاستیک و دیسکینتیک داشته باشد.

 فلج مغزی چرا اتفاق میافتد؟

علت دقیق CP در اکثر موارد ناشناخته است. با این حال، عوامل مختلفی می توانند خطر ابتلا به CP را افزایش دهند، از جمله:

• زایمان زودرس
• کم وزنی هنگام تولد
• عفونت در دوران بارداری
• خونریزی در مغز قبل یا حین تولد
• آسیب به مغز در دوران نوزادی

عوامل خطرساز ابتلا به فلج مغزی (CP) در جنین

علائم فلج مغزی در نوزاد

2. اختلال اسپینا بیفیدا چیست؟

بیماری اسپینا بیفیدا (Spina Bifida)  نقص مادرزادی لوله عصبی است که در آن بخشی از ستون فقرات و نخاع به درستی شکل نمی‌گیرد. این امر می‌تواند منجر به مشکلات مختلفی از جمله ناتوانی جسمی، مشکلات یادگیری و مشکلات کنترل مثانه و روده شود.

بیماری اسپینا بیفیدا می‌تواند درجه‌های مختلفی از سبک تا شدید داشته باشد و نیاز به مراقبت‌های پزشکی و عمل جراحی در برخی موارد دارد. درمان این بیماری بسته به شدت آن و مشکلات مربوطه متفاوت است و ممکن است شامل جراحی، فیزیوتراپی، درمان دارویی و مراقبت‌های پزشکی متمرکز بر نیازهای فرد باشد. در هر صورت، درمان و مدیریت اسپینا بیفیدا معمولاً به صورت چند رشته‌ای و تیمی انجام می‌شود. انواع مختلفی از اسپینا بیفیدا وجود دارد که هر کدام شدت و علائم خاص خود را دارند. شایع‌ترین نوع میلومننگوسل است که در آن بخشی از نخاع و غشاهای محافظ آن از طریق شکافی در ستون فقرات بیرون می‌زند.

انواع اسپینا بیفیدا

1. اسپینا بیفیدا مهره‌ای (Spina Bifida Occulta): این نوع از اسپینا بیفیدا بیشترین شیوع را دارد و به طور کلی نیاز به درمان خاصی ندارد. در این حالت، شکاف در نخاع وجود دارد، اما نخاع به صورت باز نمی‌شود و به طور خارجی قابل رویت نیست. علائم و نشانه‌هایی مانند لکه تیره رنگ روی پوست در ناحیه مرتبط وجود داشته باشد، اما برای بیشتر مردم این نوع شکاف بی سمت است و عوارض جدی ندارد.

2. اسپینا بیفیدا باز (Spina Bifida Aperta): این نوع از اسپینا بیفیدا شامل دو زیرنوع اصلی است که عبارتند از:

• مهره شکاف باز بدون مهره شکسته (Spina Bifida Aperta without Myeloschisis): در این حالت، شکاف در نخاع باز می‌شود، اما نخاع به صورت کامل به بیرون نمی‌آید. در اینجا، ضرر در عملکرد نخاع وجود دارد، اما علائم و نشانه‌های تنفسی معمولاً وجود ندارد.
• مهره شکاف باز با مهره شکسته (Spina Bifida Aperta with Myeloschisis): این شکاف در نخاع باز وجود دارد و نخاع به صورت باز به بیرون می‌آید. در این حالت، بافت‌ها و عضلات نخاع از شکاف بیرون می‌آیند و این شرایط قابل رویت هستند. مهره شکاف مغزی معمولاً باعث ضعف عضلات، اختلالات حرکتی، مشکلات ادراکی، مشکلات تحکم بر جهت‌گیری و مشکلات تنفسی می‌شود.

3. اسپینا بیفیدا مغزی (Myelomeningocele): این نوع شدیدترین و شناخته شده‌ترین نوع از اسپینا بیفیدا است. در اسپینا بیفیدا مغزی، شکاف در نخاع باز است و غلاف‌های محافظت‌کننده نخاع نیز تخریب شده‌اند. در این حالت، بافت‌ها و عضلات نخاعبه بیرون می‌آیند و ممکن است عوارض جدی بر روی عملکرد نخاع، حرکت، تحکم بر جهت‌گیری، تنفس و سایر سیستم‌های بدن داشته باشد.

چه عواملی می‌توانند باعث بروز مهره‌شکاف شوند؟

اختلال اسپینا بیفیدا یا مهره شکاف در چه روزهایی در دوران بارداری رخ می دهد؟

3. بیماری دیستروفی عضلانی چیست؟

بیماری دیستروفی عضلانی (Muscular Dystrophy) یک گروه از بیماری‌های ژنتیکی است که عمدتاً عضلات را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث ضعف و تخریب تدریجی عضلات می‌شود. این بیماری‌ها ناشی از خلل در ژن‌های مرتبط با ساختار و عملکرد عضلات هستند. دیستروفی عضلانی باعث تخریب و ضعف عضلات است، که منجر به مشکلات حرکتی، اختلالات توانبخشی و معمولاً محدودیت‌های فیزیکی می‌شود. نوع و شدت این بیماری ممکن است بین انواع مختلف دیستروفی عضلانی متفاوت باشد.

 شایع‌ترین انواع دیستروفی عضلانی

•  دیستروفی عضلانی دوشن (Duchenne Muscular Dystrophy – DMD): این نوع دیستروفی عضلانی شایع‌ترین و شدیدترین نوع آن است و معمولاً پسران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم DMD معمولاً در اوایل کودکی ظاهر می‌شود و شامل ضعف عضلانی، مشکلات حرکتی، ناتوانی در یادگیری و مشکلات قلبی-عروقی است. افراد مبتلا به DMD معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی جان خود را از دست می‌دهند.
• دیستروفی عضلانی بکر (Becker Muscular Dystrophy – BMD): این نوع بیماری شبیه به DMD است، اما معمولاً خفیف‌تر است و پسران و دختران را به طور مساوی تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم BMD معمولاً در اواخر دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر می‌شود. افراد مبتلا به BMD ممکن است تا سنین بزرگسالی زنده بمانند.
•  دیستروفی عضلانی فاسیوسکاپولوهومرال (Facioscapulohumeral Muscular Dystrophy – FSHD): این نوع دیستروفی عضلانی عمدتاً عضلات صورت، شانه‌ها و بازوها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم FSHD می‌تواند در هر سنی ظاهر شود و از خفیف تا شدید متغیر باشد.
• دیستروفی عضلانی مادرزادی (Congenital Muscular Dystrophy – CMD): این گروهی از بیماری‌ها نادر است و نوزادان را در بدو تولد مبتلا می‌کند. علائم CMD می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و برخی از انواع آن می‌توانند بسیار شدید و کشنده باشند.

توجه داشته باشید که این فقط چند نمونه از انواع دیستروفی عضلانی است و هنوز انواع دیگری وجود دارد. هر نوع دیستروفی عضلانی نیاز به تشخیص و مدیریت توسط تیم درمانی متخصص دارد.

 روش‌های تشخیصی دیستروفی عضلانی در کودکان

 علائم دیستروفی عضلانی

4. آرتروگریپوزیس چیست؟

آرتروگریپوزیس، که به آن خمیدگی مفاصل نیز گفته می‌شود، یک بیماری نادر مادرزادی است که باعث ایجاد سفتی مفاصل (کنتراکتور) در دو یا چند قسمت از بدن می‌شود. این سفتی مفاصل می‌تواند از خفیف تا شدید باشد و می‌تواند بر توانایی فرد در حرکت و انجام فعالیت‌های روزانه تأثیر بگذارد. آرتروگریپوزیس انواع مختلفی دارد و علت دقیق آن در هر مورد مشخص نیست. با این حال، تصور می‌شود که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این بیماری نقش دارند.

برخی از علل احتمالی آرتروگریپوزیس

ناهنجاری های عضلانی یا عصبی: این ناهنجاری ها می توانند مانع از رشد صحیح عضلات و مفاصل در دوران جنینی شوند.

عفونت های داخل رحمی: برخی از عفونت ها می توانند به جنین در حال رشد آسیب برسانند و باعث ایجاد آرتروگریپوزیس شوند.

کمبود مایع آمنیوتیک: مایع آمنیوتیک کیسه ای است که از جنین در حال رشد محافظت می کند. اگر مقدار مایع آمنیوتیک کم باشد، می تواند به رشد عضلات و مفاصل جنین آسیب برساند.

مصرف داروهای خاص: برخی از داروها که در دوران بارداری مصرف می شوند می توانند خطر ابتلا به آرتروگریپوزیس را افزایش دهند.

علائم بیماری آرتروگریپوزیس

علائم آرتروگریپوزیس بسته به شدت بیماری و مفاصل درگیر متفاوت است.

• سفتی مفاصل
• ضعف عضلانی
• ناهنجاری های مفصلی
• تأخیر در رشد حرکتی

علل آرتروگریپوزیس  در نوزادان

راههای تشخیص آرتروگریپوزیس

در صورت نیاز به پرستار در منزل، بسته به شرایط و میزان ناتوانی فرد، می توانید از خدمات پرستاری ویژه موسسه ما کمک بگیرید و با توجه به نیاز و میزان خدماتی که از پرستار انتظار دارید؛ اقدام به استخدام پرستار در منزل،  متناسب با شرایط خود نمایید. ما در تمام لحظات در کنار شما و فرد بیمارتان خواهیم بود، تمامی همکاران ما در این مجموعه، دانش کافی نسبت به نحوه رفتار با این افراد در شرایط خاص را داشته و یا مدارک علمی در این زمینه کسب کرده اند.

مراقبت حرفه‌ای در منزل از طریق خدمات پرستاری حرفه‌ای ، یک نیاز بسیار مهم برای افرادی است که نیاز به مراقبت و پرستاری در محیط خانه خود دارند. خدمات پرستاری در منزل شامل مراقبت در شیفت‌های شبانه‌روزی، نگهداری و پرستاری از افراد با شرایط خاص و ویژه است. این خدمات توسط کادری مجرب و حرفه‌ای ارائه می‌شود که به طور مستمر آموزش‌های لازم را دریافت کرده‌اند.

ما در موسسه آسایش فردا (کیان مهر) در تلاش هستیم به استخدام نیروهای حرفه ای و متخصص ، پرستاری از افراد با شرایط خاص و یا بیمار، شما را تسهیل و تسریع نماییم. جهت دریافت خدمات می توانید با شماره های تماس درج شده در سایت ارتباط بر قرار نمایید و مشخصات پرستاری که نیاز دارید را مشخص کنید تا در کمترین زمان ممکن پرستار مورد نظر به منزل شما اعزام گردد.

شماره تماس جهت مشاوره رایگان : 02188975991