علت و علائم آب آوردن ریه در سالمندان + راههای درمان آن
آب آوردن ریه یا ادم ریوی، وضعیتی است که در آن مایعات اضافی در ریهها تجمع پیدا میکند و تنفس را دشوار میکند. این عارضه میتواند در افراد در هر سنی رخ دهد، اما در سالمندان شایعتر است. این عارضه در سالمندان ممکن است یک وضعیت پزشکی جدی باشد که نیاز به توجه و مراقبت دارد. در واقع آب آوردن ریه به معنای تجمع مایع در بافت ریه است. این مایع میتواند درون ساختار ریه (درون آلوئولها، کیسههای هوایی درون ریه) یا درون بافت محیطی ریه (بین ریه و پوسته خارجی ریه) تجمع یابد. در صورتی که مایع در درون ساختار ریه تجمع یابد، قابلیت تبادل گازهای تنفسی درون ریه کاهش مییابد و میتواند باعث مشکل در تنفس و عملکرد ریه شود.
اگر مایع در بافت محیطی ریه تجمع یابد، میتواند فشار زیادی به ریه وارد کند و باعث دشواری در تنفس و علائمی مانند سرفه، تنگی نفس و وزیدگی در ناحیه سینه شود. آب آوردن ریه ممکن است نشانه یک مشکل پزشکی جدی باشد و تشخیص و درمان زودهنگام آن میتواند به جلوگیری از عوارض جدی و نجات جان بیمار کمک کند.
علل آب آوردن ریه در سالمندان
1. مشکلات قلبی
در بسیاری از موارد، آب آوردن ریه در سالمندان به علت مشکلات قلبی رخ میدهد. سالمندان ممکن است مشکلاتی مانند ضعف عضله قلب، بیماریهای صمام قلب، فشار خون بالا، بیماری عروق کرونر و شرایطی که منجر به افزایش فشار داخل عروق ریه میشوند، تجربه کنند. این مشکلات میتوانند باعث ناتوانی قلب در پمپاژ کافی خون و ایجاد فشار اضافی در عروق ریه شده و منجر به تجمع مایعات در ریه میشوند.
- نارسایی قلبی: یکی از شایعترین علل آب آوردن ریه است. در این وضعیت، قلب نمیتواند خون را بهخوبی پمپ کند و این منجر به افزایش فشار در رگهای خونی و احتباس مایعات میشود.
- بیماریهای عروق کرونر: مشکلاتی مانند آنژین یا سکته قلبی میتواند به نارسایی قلبی منجر شود.
2. بیماریهای تنفسی
برخی بیماریهای تنفسی نیز میتوانند آب آوردن ریه در سالمندان را تسریع کنند. به عنوان مثال، بیماری عفونی ریه، آسم، برونشیت مزمن، آمفیزم ریوی و سایر بیماریهای مرتبط با التهاب ریه ممکن است عاملی برای تجمع مایعات در ریه باشند.
- پنومونی (عفونت ریه): عفونت میتواند باعث التهاب و تجمع مایعات در ریهها شود.
- برونشیت مزمن: این وضعیت میتواند به احتباس مایعات در ریهها منجر گردد.
3.نارسایی کلیوی
در این وضعیت، کلیهها نمیتوانند مایعات اضافی را از بدن خارج کنند، که منجر به احتباس مایعات و آب آوردن ریه میشود.
- احتباس مایعات: در نارسایی کلیوی، کلیهها قادر به فیلتر کردن و دفع مایعات اضافی از بدن نیستند. این میتواند به تجمع مایعات در بافتها، بهویژه در پاها و ریهها منجر شود.
- افزایش فشار هیدرواستاتیک: با تجمع مایعات، فشار هیدرواستاتیک در رگهای خونی ریهها افزایش مییابد که میتواند به نشت مایعات به داخل فضای پلور و آب آوردن ریه منجر شود.
- نارسایی قلبی همزمان: در بسیاری از موارد، سالمندان مبتلا به نارسایی کلیوی ممکن است دچار نارسایی قلبی نیز باشند. نارسایی قلبی میتواند باعث افزایش فشار در رگهای خونی ریهها و تجمع مایعات در آنها شود.
4. بیماریهای کبدی
بیماریهای کبدی یکی از مشکلات جدی در سالمندان هستند که میتوانند عوارض گستردهای را برای سلامت عمومی آنها به همراه داشته باشند. یکی از عوارض مهم بیماریهای کبدی، آب آوردن ریه (پلورال افیوژن) است. بیماریهای کبدی میتوانند به تجمع مایعات و در نتیجه آب آوردن ریه منجر شوند به دلایل زیر:
- احتباس مایعات: تجمع مایعات در بافتها: بیماریهای کبدی میتوانند باعث احتباس مایعات در بدن شوند. نارسایی کبد باعث کاهش تولید پروتئینهایی مانند آلبومین میشود، که نقش مهمی در حفظ فشار اسمزی در رگهای خونی دارند. کاهش آلبومین به نشت مایعات از رگها به بافتها و ایجاد ورم (اِدِم) در پاها و شکم منجر میشود.
- افزایش فشار در رگهای خونی: پرتنشن پورتال: در بیماریهای پیشرفته کبدی، بهخصوص سیروز، ممکن است فشار در رگهای پورتال (رگهایی که خون را از اندامهای گوارشی به کبد منتقل میکنند) افزایش یابد. این وضعیت میتواند به نشت مایعات به فضای پلور و آب آوردن ریه منجر شود.
- تغییرات هورمونی و متابولیکی: تأثیر بر هورمونها: بیماریهای کبدی میتوانند بر تعادل هورمونها تأثیر بگذارند و باعث ایجاد اختلال در متابولیسم و احتباس مایعات شوند.
5. اختلالات کمکاری تیروئید
یکی از اختلالات شایع غدد داخلی است که در آن غده تیروئید، هورمونهای تیروئیدی کافی تولید نمیکند. این هورمونها برای تنظیم متابولیسم بدن و عملکرد مناسب بسیاری از ارگانها ضروری هستند. کمکاری تیروئید میتواند عوارض متعددی به دنبال داشته باشد، از جمله تجمع مایعات در بدن و آب آوردن ریه.
- احتباس مایعات: یکی از تأثیرات کمکاری تیروئید، کاهش توانایی کلیهها در دفع مایعات است. کاهش سطح هورمونهای تیروئیدی میتواند به کاهش جریان خون به کلیهها و در نتیجه احتباس مایعات منجر شود.
- تغییرات در متابولیسم: سطح پایین هورمونهای تیروئیدی باعث کاهش متابولیسم میشود که میتواند به تجمع مایعات در بافتها و اعضای بدن، از جمله ریهها، منجر شود.
- تأثیر بر سیستم قلبیعروقی: کمکاری تیروئید میتواند به افزایش فشار خون و مشکلات قلبیعروقی منجر شود که خود میتواند به احتباس مایعات و آب آوردن ریه کمک کند.
- تغییرات در پروتئینهای سرمی: کمکاری تیروئید میتواند منجر به تغییراتی در سطح پروتئینهای سرم شود که میتواند به تجمع مایعات در بافتها منجر شود.
6. عفونتها و التهابها
عفونتها و التهابها میتوانند تأثیرات قابلتوجهی بر سلامت تنفسی و عملکرد ریهها داشته باشند. آب آوردن ریه، که به آن پلورال افیوژن نیز گفته میشود، به تجمع مایعات در فضای پلور (فضای بین ریهها و دیواره قفسه سینه) اشاره دارد.
- افزایش نفوذپذیری رگها: عفونتها و التهابها باعث افزایش نفوذپذیری رگها میشوند. در نتیجه، مایعات و پروتئینها از رگها به بافتهای اطراف و فضای پلور نشت میکنند.
- تولید مایعات التهابی: التهاب باعث افزایش تولید مایعات التهابی میشود که میتواند به فضای پلور نشت کند و منجر به آب آوردن ریه شود.
- اختلال در تخلیه مایعات: در برخی از عفونتها و التهابها، مانند پنومونی، بافتهای ملتهب ممکن است بر تخلیه مایعات از فضای پلور تأثیر بگذارند و منجر به تجمع مایعات شوند.
7. بیماریهای سرطانی
بیماریهای سرطانی میتوانند تأثیرات قابلتوجهی بر عملکرد ریهها و بهویژه آب آوردن ریه (پلورال افیوژن) داشته باشند. آب آوردن ریه به تجمع مایعات در فضای پلور (فضای بین ریهها و دیواره قفسه سینه) اشاره دارد و میتواند ناشی از انواع مختلفی از سرطانها باشد.
انواع سرطانها مرتبط با آب آوردن ریه
- سرطان ریه: این سرطان میتواند بهطور مستقیم بر بافت ریهها و فضای پلور تأثیر بگذارد و منجر به تجمع مایعات شود.
- سرطان سینه: تومورهای سینه میتوانند به بافتهای مجاور و فضای پلور نفوذ کنند و باعث ایجاد آب آوردن ریه شوند.
- سرطان گوارش: برخی از سرطانهای گوارشی، مانند سرطانهای معده و پانکراس، میتوانند بهدلیل انتشار به غدد لنفاوی و نشت مایعات به فضای پلور، آب آوردن ریه را ایجاد کنند.
- سرطانهای خونی: مانند لنفوم و لوسمی، میتوانند بهدلیل اختلال در تولید و توزیع مایعات در بدن، منجر به آب آوردن ریه شوند.
تأثیر سرطان بر آب آوردن ریه
- افزایش نفوذپذیری رگها: تومورهای سرطانی میتوانند باعث افزایش نفوذپذیری عروق خونی در اطراف ریهها شوند. این امر میتواند به نشت مایعات از رگها به فضای پلور منجر شود.
- پرتنشن پورتال: در برخی سرطانها، مانند سرطان کبد، ممکن است فشار در سیستم پورتال (رگهایی که خون را از روده به کبد منتقل میکنند) افزایش یابد و این فشار بالا میتواند به تجمع مایعات در فضای پلور منجر شود.
- تأثیر بر سیستم ایمنی: سرطان میتواند به اختلال در عملکرد سیستم ایمنی منجر شود و این اختلال میتواند باعث التهاب و نشت مایعات به فضای پلور شود.
- عوارض جانبی درمان: برخی درمانهای سرطان، مانند شیمیدرمانی و رادیوتراپی، میتوانند به تجمع مایعات در بدن منجر شوند و آب آوردن ریه را تشدید کنند.
8. فشار خون بالا
فشار خون بالا (هایپرتنسیون) یکی از عوامل خطرناک برای سلامت عمومی است که میتواند به بروز مشکلات جدی در سیستمهای مختلف بدن منجر شود. یکی از این مشکلات، آب آوردن ریه (پلورال افیوژن) است.
افزایش فشار در سیستم خونی
- افزایش فشار در رگها: فشار خون بالا میتواند باعث افزایش فشار در رگهای خونی شود. این فشار بالا میتواند منجر به نشت مایعات از رگها به بافتهای اطراف و فضای پلور شود.
اختلال در عملکرد قلب
- نارسایی قلبی: فشار خون بالا میتواند به نارسایی قلبی منجر شود. در نارسایی قلبی، قلب نمیتواند بهخوبی خون را پمپاژ کند، که این امر میتواند باعث احتباس مایعات در بدن و در نهایت آب آوردن ریه شود. در این حالت، فشار خون بالا میتواند باعث افزایش فشار در رگهای خونی ریهها شود و به نشت مایعات به فضای پلور منجر شود.
التهاب و آسیب بافتی
- آسیب به عروق خونی: فشار خون بالا میتواند به دیوارههای عروق خونی آسیب برساند و باعث التهاب در بافتهای اطراف شود. این التهاب میتواند منجر به نشت مایعات به فضای پلور شود.
9. مصرف برخی از داروها
داروها میتوانند تأثیرات قابلتوجهی بر سلامت کلی و عملکرد سیستمهای مختلف بدن داشته باشند. در سالمندان، مصرف برخی از داروها میتواند منجر به عوارض جانبی جدی مانند آب آوردن ریه شود.مانند داروهای فشار خون بالا و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) میتوانند در برخی افراد باعث آب آوردن ریه شوند.
- احتباس مایعات: برخی از داروهای فشار خون، بهویژه دیوریتیکها، میتوانند به تنظیم مایعات در بدن کمک کنند، اما در صورت استفاده نادرست یا قطع ناگهانی، ممکن است منجر به احتباس مایعات شوند.
- تأثیر بر عملکرد قلب: داروهای فشار خون بالا میتوانند در برخی افراد باعث افت فشار خون شوند و در نتیجه عملکرد قلب را تحت تأثیر قرار دهند. این مشکل میتواند به نارسایی قلبی منجر شود که خود میتواند باعث آب آوردن ریه شود.
- عوارض جانبی: برخی از این داروها میتوانند باعث عوارض جانبی شوند که به احتباس مایعات و آب آوردن ریه کمک میکند
- تأثیر بر عملکرد کلیه: NSAIDs میتوانند بر عملکرد کلیه تأثیر بگذارند و منجر به نارسایی کلیوی شوند. در نارسایی کلیوی، کلیهها نمیتوانند بهطور مؤثری مایعات اضافی را از بدن خارج کنند و این امر میتواند به آب آوردن ریه منجر شود.
- التهاب: در برخی موارد، NSAIDs میتوانند باعث التهاب شوند و این التهاب ممکن است به نشت مایعات به فضای پلور منجر شود.
علائم آب آوردن ریه در افراد سالمند
- سرفه و خلط: سرفه مزمن و تولید خلط به صورت مداوم میتواند نشانه آب آوردن ریه در سالمندان باشد. علاوه بر این، خلط ممکن است به رنگ سفید یا صورتی باشد که نشانه وجود مایع در ریه است.
- دشواری در تنفس: سالمندان مبتلا به آب آوردن ریه ممکن است دچار دشواری در تنفس شوند. این مشکل میتواند باعث احساس خفگی، سرفههای شدیدتر در شب، تنگی نفس و ضعف عمومی شود.
- وزیدگی و تورم در ناحیه سینه: آب آوردن ریه ممکن است باعث وزیدگی و تورم در ناحیه سینه شود. این وزیدگی ممکن است باعث ایجاد درد و تنش در قفسه سینه شود.
- خستگی و ضعف: سالمندانی که به آب آوردن ریه مبتلا هستند، معمولاً احساس خستگی و ضعف عمومی دارند. این مشکل ممکن است به دلیل کاهش نفسهای موثر و کاهش اکسیژن در بدن رخ دهد.
- افزایش وزن: آب آوردن ریه ممکن است باعث افزایش وزن ناگهانی در سالمندان شود. این افزایش وزن به دلیل تجمع مایعات در بدن است و معمولاً در نواحی مختلف بدن مشاهده میشود.
- سایر علائم : علاوه بر علائم فوق، سالمندان ممکن است دچار تنفس سریع، سرگیجه، افزایش ضربان قلب، کاهش اشتها و ادرار کم شوند.
پزشک برای تشخیص آب آوردن ریه، معاینه فیزیکی انجام میدهد و به سابقه پزشکی بیمار گوش میدهد. همچنین ممکن است آزمایشهایی مانند اشعه ایکس قفسه سینه، الکتروکاردیوگرام (EKG) و آزمایش خون تجویز کند.
راههای درمانی ادم ریه
- داروها: برای کمک به حذف مایعات اضافی از بدن، داروهای ادرارآور تجویز میشود. همچنین ممکن است داروهایی برای بهبود عملکرد قلب یا درمان عفونت تجویز شوند.
- تغییرات در رژیم غذایی: رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف نمک و حفظ وزن سالم ممکن است به کاهش آب آوردن ریه کمک کند.
- مدیریت بیماری اصلی: در صورتی که آب آوردن ریه ناشی از مشکلات قلبی است، مدیریت و درمان بیماری قلبی اساسی است.
- اکسیژن درمانی: اگر سطح اکسیژن خون پایین باشد، ممکن است اکسیژن اضافی از طریق ماسک یا لوله بینی تجویز شود.
- تغییرات محیطی: ایجاد محیطی سالم و تمیز، کاهش آلودگی هوا و کنترل عوامل محیطی ممکن است به بهبود وضعیت ریه کمک کند.
- تمرینات تنفسی: تمرینات تنفسی و فیزیوتراپی میتوانند به بهبود عملکرد ریه و کاهش آب آوردن ریه کمک کنند.
روش های جراحی برای آب آوردن ریه
در موارد شدید آب آوردن ریه، ممکن است برای تخلیه مایعات اضافی از ریهها و کمک به تنفس بیمار، عمل جراحی لازم باشد. دو نوع اصلی جراحی برای این منظور وجود دارد
- توره سنتز: در این روش، جراح یک برش کوچک در قفسه سینه ایجاد میکند و یک لوله نازک به نام کاتتر را وارد فضای پلورال (فضای بین ریهها و دیواره قفسه سینه) میکند. سپس از طریق کاتتر، مایعات اضافی از ریهها تخلیه میشود. توره سنتز معمولاً تحت بیحسی موضعی انجام میشود، به این معنی که فقط ناحیه مورد عمل بیحس میشود.
- پلورالکتومی: در این روش پیچیدهتر، جراح بخشی از بافت پوششی ریه به نام پلور را که مسئول تولید مایع پلورال است، خارج میکند. پلورالکتومی معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام میشود، به این معنی که بیمار به طور کامل به خواب میرود.
چه زمانی عمل جراحی لازم است؟
- زمانی که سایر درمانها مانند داروها و اکسیژن درمانی موثر نباشند.
- زمانی که تجمع مایعات در ریهها شدید باشد و تنفس بیمار را به شدت دشوار کند.
- زمانی که مایعات در ریهها خونی باشد.
- زمانی که مایعات به سرعت در ریهها جمع شوند.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به آب ریه هستند؟
- سیگاریها: سیگاری بودن یکی از عوامل اصلی برای خطر ابتلا به ادم ریوی است. سیگار علاوه بر ایجاد آب آوردن ریه، میتواند باعث بروز بیماریهای ریه مانند برونشیت مزمن، آسم و آمفیزم شود.
- عوامل شغلی: برخی از مشاغل و محیطهای کاری ممکن است افراد را در معرض تماس با مواد آلوده قرار دهند که به طور مستقیم یا غیر مستقیم باعث ادم ریوی شوند. مثالهایی از این شغلها عبارتند از: کارگران صنایع شیمیایی، راهبران ماشینهای سنگین، کارگران معادن و صنایع استخراجی، کشاورزانی که با مواد شیمیایی کشاورزی سر و کار دارند، و کارگران ساختمانی که با گرد و غبار و مواد آلوده ساختمانی سر و کار دارند.
- آلودگی هوا: آلودگی هوا به عنوان یک عامل خطر میتواند ادم ریوی را تشدید کند و افراد را در معرض خطر قرار دهد. آلودگی هوا ممکن است شامل ذرات معلق در هوا، آلایندههای صنعتی، دودهای خودرو و سایر آلایندههای هوا باشد.
- بیماریهای تنفسی مزمن: بیماریهایی مانند برونشیت مزمن، آمفیزم ریوی و بیماریهای تنفسی مزمن دیگر افراد را در معرض ابتلا به ادم ریوی قرار میدهند.
- سن: با پیشرفت سن، عملکرد ریه و عروق ریه کاهش مییابد و احتمال آب آوردن ریه افزایش مییابد. بنابراین، افراد سالمندتر در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
راههای پیشگیری ادم ریه
- کنترل بیماریهای زمینهای مانند نارسایی قلبی و بیماریهای ریوی
- مصرف داروهای تجویز شده طبق دستور پزشک
- کاهش مصرف نمک و مایعات
- حفظ وزن سالم
- فعالیت بدنی منظم
- ترک سیگار
- واکسیناسیون آنفولانزا و پنوموکوکی
اگر آب آوردن ریه به موقع درمان نشود، چه عوارضی دارد؟
اگر آب آوردن ریه به موقع درمان نشود یا درمان ناسازگار باشد، میتواند عوارض جدی داشته باشد.
- آب آوردن ریه مزمن: در برخی موارد، آب آوردن ریه ممکن است به شکل مزمن و دائمی ادامه یابد. این موضوع میتواند باعث کاهش عملکرد ریه، ایجاد تنگی نفس مزمن و کاهش کیفیت زندگی شود.
- عفونتهای تنفسی: مایع متراکم در ریه، زمینهای را برای رشد باکتریها و ویروسها فراهم میکند. این میتواند باعث عفونتهای تنفسی مکرر و شدید شود که میتواند به عوارض جدی مانند تب مرتفع نشده، التهاب ریه و عفونتهای سیستمیک منجر شود.
- نارسایی قلبی: آب آوردن ریه میتواند به علت افزایش فشار در عروق ریه منجر به نارسایی قلبی شود. این شرایط میتوانند باعث ضعف عضله قلب، تشنج قلبی و افزایش خطر حمله قلبی شوند.
- سندرم تنفسی حاد (ARDS): در برخی موارد، آب آوردن ریه میتواند به سندرم تنفسی حاد منجر شود. این وضعیت جدی و خطرناک است که باعث کاهش قابل توجهی از قدرت تنفسی و عملکرد ریه میشود و میتواند به نارسایی تنفسی و نیاز به مکانیک تنفسی مصنوعی (وارد کردن هوا به ریه با دستگاه تنفسی) منجر شود.
- عوارض عمومی: آب آوردن ریه میتواند عوارض عمومی مانند ضعف عمومی، خستگی شدید، کاهش اشتها، کاهش وزن، افزایش خطر عفونتهای دیگر و کاهش عملکرد کلی بدن را به همراه داشته باشد.
به طور کلی، آب آوردن ریه یک وضعیت جدی است و در صورت عدم درمان مناسب، میتواند به عوارض جدی و مزمن منجر شود. بنابراین، در صورت بروز علائم آب آوردن ریه، مهم است به پزشک مراجعه کرده و درمان مناسب را دریافت کنید.
گاهی اوقات، ما به تنهایی قادر به مراقبت و نگهداری از سالمند نیستیم و برای مراقبت کامل و مؤثر از سالمندان، نیاز به نیروی متخصص و استخدام پرستار در منزل داریم این افراد میتوانند کمک کنند تا نیازهای پزشکی، بهداشتی و عاطفی سالمند به درستی برآورده شود. پرستارهای حرفهای تجربه و دانش لازم برای مدیریت داروها، نظارت بر وضعیت سلامت و ارائه مراقبتهای ویژه را دارند. علاوه بر این، آنها میتوانند به خانوادهها در مراقبت بهتر از سالمند کمک کنند و فضای آرامشبخشتری برای سالمند فراهم آورند. در نتیجه، داشتن یک پرستار سالمند در منزل میتواند به حفظ سلامت و کیفیت زندگی سالمند کمک کند.
اگر به دلیل مشغله یا عدم توانایی، امکان مراقبت کامل از سالمند خود را ندارید، میتوانید از خدمات پرستار سالمند، موسسه ی آسایش فردا (کیان مهر) استفاده کنید. پرستاران آموزشدیده میتوانند در انجام فعالیتهای روزانه، به سالمند شما کمک کنند و همچنین در مواقعی که شما در منزل حضور ندارید، مراقب او باشند.
ما در موسسه آسایش فردا (کیان مهر) در تلاش هستیم به استخدام نیرو های حرفه ای و متخصص ، پرستاری از سالمندان شما را تسهیل و تسریع نماییم . جهت دریافت خدمات می توانید با شماره های تماس درج شده در سایت ارتباط بر قرار نمایید و مشخصات پرستاری که نیاز دارید را مشخص کنید تا در کمترین زمان ممکن پرستار مورد نظر به منزل شما اعزام گردد.
شماره تماس جهت مشاوره رایگان : 02188975991