علت اختلال تکلم( آفازی) در سالمندان + علایم و درمان آن

اختلال تکلم آفازی یا آفازیا (Apraxia) یک اختلال ناشناخته مغزی است که قدرت ارسال پیام‌های عصبی برای انجام حرکات دقیق و هماهنگ مربوط به تکلم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اختلال بیشتر در افراد مسن مشاهده می‌شود و به طور کلی به عنوان “آفازی تکلمی سنی” (Presbyphasia) نیز شناخته می‌شود. علت دقیق آفازی سنی هنوز مشخص نیست، اما با توجه به پیری عموماً به دلیل تغییرات طبیعی در ساختار مغز و عملکرد عصبی مرتبط با سن، احتمالاً به تغییرات در نواحی مغزی مربوط به تکلم واکنش نشان می‌دهد.

در واقع آفازی یک اختلال زبانی است که در اثر آسیب در ناحیه خاصی از مغز که بیان و درک زبان را کنترل می کند، ایجاد می شود. آفازی باعث می شود فرد نتواند به طور موثر با دیگران ارتباط برقرار کند. بسیاری از افراد در اثر سکته مغزی دچار آفازی می شوند. زن و مرد هر دو به یک اندازه تحت تأثیر قرار می گیرند و اکثر افراد مبتلا به آفازی در سنین میانی تا پیری هستند.

شایع ترین علل بروز آفازی در سالمندان

•  اختلالات عصبی: مشکلات در ناحیه‌های مغزی مسئول برنامه‌ریزی و کنترل حرکات دهان و زبان می‌تواند منجر به آفازی شود. مثال‌هایی از اختلالات عصبی که ممکن است آفازی را ایجاد کنند عبارتند از سکته مغزی، تروما مغزی، تومورهای مغزی، عفونت مغزی و مولتیپل اسکلروزیس که در این میان بیشترین آمار این اختلال مربوط به سکته مغزی در افراد است.
•  اختلالات عضلانی: مشکلات در عضلات صورت، دهان و گلو می‌توانند به آفازی منجر شوند. مثال‌هایی از اختلالات عضلانی که ممکن است آفازی را ایجاد کنند عبارتند از ضعف عضلات صورت و زبان، بیماری عضلانی آتروفیک (Muscular Dystrophy) و میاستنیا گراویس (Myasthenia Gravis).عواملی مانند تغییرات عصبی ناشی از پیری و بیماری‌های عصبی می‌توانند نقشی در ایجاد آفازی عصبی در سالمندان داشته باشند.
•   آسیب به سیستم عصبی مرکزی: آسیب به سیستم عصبی مرکزی، مانند حوادث صدماتی یا بیماری‌های نورولوژیک، می‌تواند باعث بروز آفازی شود.
•  بیماری‌های عصبی مزمن: برخی بیماری‌های عصبی مزمن مانند زوال عقلی (مانند زوال عقل آلزایمر) و بیماری پارکینسون نیز می‌توانند مشکلات تکلمی و آفازی را به همراه داشته باشند.
•   آفازی اسپاسمودیک: در این نوع آفازی، عضلاتی که برای تولید صدا و تکلم استفاده می‌شوند، به طور ناخواسته تنگ می‌شوند و باعث اختلال در تکلم می‌شوند. علت دقیق این نوع آفازی نامعلوم است، اما عوامل مانند عوارض داروها و تغییرات سنی ممکن است نقشی داشته باشند.
•  عوارض داروها: برخی داروها می‌توانند عوارض جانبی در تکلم و آفازی ایجاد کنند. در سالمندان که معمولاً بیشترین تعداد دارو را مصرف می‌کنند، این عوارض می‌توانند شایع‌تر باشند.
•  عوامل دیگر: علل دیگری مانند ضعف شنوایی، اضطراب، افسردگی، استرس و خستگی نیز ممکن است باعث بروز آفازی در سالمندان شوند.

مهم است توجه داشته باشید که دقیقاً تشخیص علت آفازی وابسته به ارزیابی توسط پزشک و متخصصین مرتبط است. این افراد می‌توانند با بررسی تاریخچه پزشکی، انجام آزمون‌های عصبی، تصویربرداری و سایر روش‌های تشخیصی، علت و ماهیت آفازی را تعیین کنند و برنامه درمانی مناسب را تعیین کنند.

علائم و نشانه‌های اصلی آفازی

1. مشکل در درک زبان (آفازی گیرنده)

•   مشکل در درک کلمات، جملات و معنی آنها
•   سردرگمی در پاسخ به سؤالات ساده

2. مشکل در تولید زبان (آفازی بیان)

•   مشکل در انتخاب و بیان صحیح کلمات
•   استفاده از کلمات نادرست یا جایگزین نامناسب
•   مشکل در ساخت جملات صحیح

3. مشکل در خواندن (آفازی خواندن)

•   مشکل در تشخیص و خواندن کلمات
•   عدم درک معنی متن خوانده شده

4. مشکل در نوشتن (آفازی نوشتن)

•   مشکل در انتخاب و نوشتن کلمات صحیح
•   ناتوانی در تولید جملات نوشتاری

5. مشکلات همراه

•   اختلال در محاسبات ریاضی
•   مشکلات در مهارت‌های شناختی مانند توجه و حافظه
•  مشکلات روان‌شناختی مانند افسردگی و اضطراب

این علائم به طور کلی به دو گروه آفازی گیرنده (زبان درک) و آفازی بیان (زبان بیان) تقسیم می‌شوند. شدت و الگوی این علائم بسته به نوع و محل آسیب مغزی متفاوت است.

آیا ممکن است آفازی گیرنده و آفازی بیان همزمان در یک فرد رخ دهد؟

بله، در بسیاری از موارد آفازی گیرنده و آفازی بیان همزمان در یک فرد مبتلا به آفازی دیده می‌شود. این نوع آفازی را “آفازی مختلط” یا “آفازی جامع” می‌نامند. در آفازی مختلط، فرد هم مشکلات درک زبان (آفازی گیرنده) و هم مشکلات تولید و بیان زبان (آفازی بیان) را تجربه می‌کند. این افراد معمولاً دچار اختلال شدید در همه جنبه‌های زبان و ارتباط هستند. این نوع آفازی معمولاً در اثر آسیب‌های گسترده به مناطق مختلف مغز، مانند سکته مغزی گسترده، تروماهای شدید یا تومورهای بزرگ ایجاد می‌شود. درمان آفازی مختلط نیز چالش‌برانگیزتر است.

برخی از ویژگی‌های آفازی مختلط:

•  درک کلمات، جملات و معنی آنها به طور قابل توجهی مختل است.
•   بیان کلمات، ساخت جملات و روان‌سازی گفتار بسیار دشوار است.
•   ممکن است فرد بتواند تنها چند کلمه ساده را بیان کند.
•   خواندن و نوشتن نیز به طور شدید مختل است.

چگونه با فرد مبتلا به آفازی ارتباط برقرار کنیم؟

•    صبر و حوصله داشته باشید: افراد مبتلا به آفازی ممکن است زمان بیشتری برای پردازش اطلاعات و بیان خود نیاز داشته باشند. صبور باشید و به آنها فرصت  کافی بدهید.
•   ساده و آهسته صحبت کنید: از جملات کوتاه و ساده استفاده کنید. سرعت کلام خود را کاهش دهید تا فرد بهتر بتواند درک کند.
•   تصویرسازی کنید: برای توضیح مفاهیم از تصاویر، حرکات دست و اشیاء استفاده کنید. این می‌تواند درک آنها را تسهیل کند.
•   تکرار و بازخورد بدهید: آنچه را که فرد گفته است تکرار کنید تا مطمئن شوید درک صحیحی داشته‌اید. همچنین بازخورد مثبت بدهید تا اعتماد به نفس آنها   افزایش یابد.
•   محیط آرام و بدون حواس‌پرتی ایجاد کنید: برای ارتباط بهتر، محیطی آرام و بدون صداهای حواس‌پرت فراهم کنید.
•   به عنوان یک شنونده فعال عمل کنید: با چشم‌تماس، سر تکان دادن و پرسیدن سوالات مربوط، نشان دهید که به آنچه می‌گویند توجه دارید.
•   صبر و درک داشته باشید: به خاطر داشته باشید که آفازی یک اختلال است و فرد نمی‌تواند کنترل کاملی بر آن داشته باشد. با همدلی و درک با آنها رفتار کنید.
•   آفازی بیان: از فرد بخواهید با بله یا خیر پاسخ دهد. از او سوالات چند گزینه ای بپرسید. به او تصاویر یا اشیایی را نشان دهید و از او بخواهید که آنها را نام ببرد.
•   آفازی درک: از جملات کوتاه و ساده استفاده کنید. به آرامی و واضح صحبت کنید. از حرکات دست، حالات چهره و تصاویر برای کمک به برقراری ارتباط خود    استفاده کنید. از او بخواهید آنچه را که گفته اید تکرار کند.
•  آفازی خواندن: از کتاب ها، مجلات یا روزنامه هایی با تصاویر بزرگ و متن ساده استفاده کنید. به او کمک کنید تا کلمات را با صدا بخواند. از او بخواهید در مورد    آنچه که خوانده است به شما بگوید.
•   آفازی نوشتن: از او بخواهید با بله یا خیر پاسخ دهد. از او بخواهید کلمات یا جملات کوتاهی را بنویسد. به او کمک کنید تا از تصاویر یا نمادها برای برقراری   ارتباط استفاده کند.

 راهکارهایی برای افزایش اعتماد به نفس فرد مبتلا به آفازی

•   تقویت مهارت‌های ارتباطی: با آموزش استفاده از جایگزین‌های زبانی مانند اشاره، نوشتن و ترسیم به فرد کمک کنید تا بتواند بهتر خود را ابراز کند. این به او   احساس کارآمدی می‌دهد.
•   تشویق و تأیید: به طور مکرر از پیشرفت‌ها و تلاش‌های فرد تقدیر کنید. این باعث می‌شود احساس ارزشمندی و توانمندی کند.
•  ایجاد محیط حمایتی: فردی که به آفازی مبتلا است نیاز به محیطی دارد که در آن احساس امنیت و پذیرش کند. با ایجاد چنین محیطی، اعتماد به نفس او افزایش می‌یابد.
•  درگیر کردن در فعالیت‌های روزمره: به فرد کمک کنید تا در انجام فعالیت‌های روزمره مشارکت داشته باشد. این به او احساس استقلال و کارآمدی می‌دهد.
•  حمایت خانوادگی: به خانواده فرد مبتلا آموزش دهید که چگونه می‌توانند او را تقویت و حمایت کنند. این به افزایش اعتماد به نفس او کمک می‌کند.
•  هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی: به فرد کمک کنید تا اهداف کوچک و قابل دستیابی برای خود تعیین کند و به طور منظم به پیشرفت‌های خود بپردازد. این احساس   موفقیت را در او تقویت می‌کند.
•  آموزش مهارت‌های حل مشکل: به فرد کمک کنید تا روش‌های مؤثری برای مقابله با چالش‌های ارتباطی خود بیاموزد. این به او احساس کنترل بر زندگی خود می‌دهد.

درمان بیماری آفازی

در واقع هیچ درمان قطعی  برای آفازی وجود ندارد، اما با راهکارهایی بهینه، بسیاری از افراد می توانند یاد بگیرند که دوباره ارتباط برقرار کنند. هدف از درمان کمک به فرد برای جبران و استفاده از مهارت های زبانی باقی مانده خود تا حد امکان است. شدت درمان به نوع و شدت آفازی فرد بستگی دارد. برخی از افراد ممکن است فقط به چند جلسه گفتاردرمانی نیاز داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به درمان طولانی مدت نیاز داشته باشند.

1. درمان پزشکی

•  درمان علت زمینه‌ای آفازی (مثل سکته مغزی، تروما یا تومور) با مداخلات پزشکی مانند دارو درمانی یا جراحی
•   مدیریت عوارض و بیماری‌های همراه

2. درمان توانبخشی

• گفتاردرمانی: این نوع درمان متداول ترین درمان برای آفازی است. یک گفتاردرمانگر با فرد برای بهبود توانایی او در برقراری ارتباط از طریق گفتار، زبان، خواندن و نوشتن کار می کند.
• درمان شناختی-ارتباطی: این نوع درمان به افراد مبتلا به آفازی کمک می کند تا الگوهای تفکر که بر توانایی آنها در برقراری ارتباط تأثیر می گذارد را شناسایی و تغییر دهند.
• گروه درمانی: گروه درمانی می تواند به افراد مبتلا به آفازی کمک کند تا در مورد تجربیات خود ارتباط برقرار کنند و از یکدیگر حمایت کنند.
•  فیزیوتراپی و کاردرمانی: برای بهبود عملکردهای جسمی
• روان‌درمانی و مشاوره: برای حمایت روانی-اجتماعی

3. استفاده از کمک‌های ارتباطی

درمان جایگزین و کمکی ارتباطی (AAC): AAC می تواند به افراد مبتلا به آفازی که در برقراری ارتباط با گفتار مشکل دارند کمک کند. AAC شامل استفاده از روش هایی مانند تصاویر، نمادها، دستگاه های گفتاری و برنامه های کامپیوتری و استفاده از کمک‌های ارتباطی مانند تصاویر، کتابچه‌های ارتباطی و تکنولوژی کمکی است.
– بهبود دسترسی به روش‌های جایگزین ارتباطی

4. آموزش به خانواده و مراقبان

•   آموزش نحوه ارتباط مؤثر با فرد مبتلا به آفازی
•  کمک به خانواده برای انطباق با تغییرات و چالش‌های ناشی از آفازی

درمان آفازی باید به صورت یک رویکرد جامع و چندبعدی باشد که بر اساس نیازهای فردی بیمار طراحی شود. هدف درمان، بهبود عملکرد ارتباطی و افزایش کیفیت زندگی فرد است.

تیم درمانی ما در موسسه آسایش فردا (کیان مهر) با دارا بودن تجربه و آموزش های مناسب برای کمک به فرد مبتلا به آفازی و  حمایت های عاطفی لازم برای طی کردن این مسیر در کنار شما و بیمار شما خواهد بود، چراکه فرد بیمار از همان مراحل اولیه ی بیماری به حمایت و توجه ویژه نیاز دارد.

در صورت نیاز به استخدام پرستار سالمند در منزل بسته به شرایط و میزان ناتوانی فرد، می توانید از خدمات پرستاری ویژه موسسه ما کمک بگیرید و با توجه به نیاز و میزان خدماتی که از پرستار انتظار دارید؛ پرستاری مناسب با شرایط خود استخدام نمایید. ما در تمام لحظات در کنار شما و فرد بیمارتان خواهیم بود، تمامی همکاران ما در این مجموعه، دانش کافی نسبت به نحوه رفتار با این افراد در شرایط خاص را داشته و یا مدارک علمی در این زمینه کسب کرده اند.

ما در موسسه آسایش فردا (کیان مهر) در تلاش هستیم به استخدام نیروهای حرفه ای و متخصص ، پرستاری از افراد با شرایط خاص و یا بیمار، شما را تسهیل و تسریع نماییم. جهت دریافت خدمات می توانید با شماره های تماس درج شده در سایت ارتباط بر قرار نمایید و مشخصات پرستاری که نیاز دارید را مشخص کنید تا در کمترین زمان ممکن پرستار مورد نظر به منزل شما اعزام گردد.

شماره تماس جهت مشاوره رایگان : 02188975991