علائم بیماری تباهی لکه زرد (AMD) در سالمندان + درمان و پیشگیری

بیماری تباهی لکه زرد وابسته به سن (AMD: Age-related Macular Degeneration) یکی از بیماری های شایع در سالمندان است که به‌طور مستقیم بر بینایی مرکزی اثر می‌گذارد. این بیماری به تدریج باعث کاهش بینایی در ناحیه مرکزی شبکیه چشم (لکه زرد یا ماکولا) می‌شود؛ بخشی که مسئول دید دقیق برای فعالیت‌هایی مانند خواندن، رانندگی و تشخیص چهره‌هاست. AMD معمولاً در افراد بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد و یکی از دلایل اصلی نابینایی در سالمندان به شمار می‌رود.

تباهی لکه زرد در دو نوع اصلی دیده می‌شود: نوع خشک که رایج‌تر است و با نازک شدن تدریجی بافت ماکولا همراه است، و نوع تر که خطرناک‌تر و پیش‌رونده‌تر است و ناشی از رشد غیرطبیعی رگ‌های خونی زیر ماکولاست. این رگ‌ها ممکن است نشت کرده و به سلول‌های شبکیه آسیب برسانند و باعث افت ناگهانی دید شوند. علائم اولیه ممکن است شامل تاری دید، دشواری در دیدن خطوط مستقیم، و نیاز به نور بیشتر برای مطالعه باشد.

از آن‌جایی که تباهی لکه زرد یکی از بیماری‌های شایع در سالمندان است، آگاهی از عوامل خطرساز آن اهمیت زیادی دارد. عواملی مانند سن بالا، سابقه خانوادگی، سیگار کشیدن، فشار خون بالا، چاقی و تغذیه نامناسب می‌توانند احتمال ابتلا را افزایش دهند. غربالگری منظم بینایی و بررسی شبکیه چشم توسط چشم‌پزشک می‌تواند در تشخیص زودهنگام و کنترل بیماری بسیار مؤثر باشد.

درمان قطعی برای نوع خشک AMD هنوز وجود ندارد، اما استفاده از مکمل‌های خاص (حاوی ویتامین‌های A، C، E و روی) ممکن است پیشرفت بیماری را کند نماید. در نوع تر، درمان‌هایی مانند تزریق داروهای ضد رشد عروق خونی (Anti-VEGF) به داخل چشم، لیزر درمانی و استفاده از کمک بینایی می‌توانند به حفظ بینایی کمک کنند. تشخیص زودهنگام و مدیریت مؤثر این بیماری می‌تواند کیفیت زندگی سالمندان را به شکل چشمگیری بهبود بخشد.

نیاز به مراقبت خانگی در دوران سالمندی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نگهداری از سالمند در منزل این امکان را به سالمند می‌دهد که در محیطی آشنا و دلپذیر زندگی کند، که همین امر می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب دوران پیری کمک کند، این نوع مراقبت شامل کمک به انجام فعالیت‌های روزمره مانند تغذیه، بهداشت شخصی، مصرف داروها، و مدیریت بیماری‌ها است. همچنین، پرستاران خانگی می‌توانند نقش مهمی در ارائه حمایت عاطفی و اجتماعی ایفا کنند، که برای جلوگیری از احساس تنهایی و افسردگی در سالمندان بسیار مهم است.

استخدام پرستار سالمند نه تنها به بهبود کیفیت زندگی سالمندان کمک می‌کند، بلکه می‌تواند فشار بر روی اعضای خانواده را نیز کاهش دهد. برای آسودگی خیال شما تیم متخصص و مجرب ما، با سابقه ای روشن در موسسه آسایش فردا (کیان مهر) در کنار شما و سالمند عزیزتان است جهت، نگهداری سالمند در منزل که شامل مراقبت شبانه‌روزی از سالمندان و یا پرستار ساعتی سالمند، پرستار خانم برای پرستاری از خانم سالمند و استخدام پرستار آقا برای پرستاری از مرد سالمند، است، ما با جذب نیرو های حرفه ای و متخصص، پرستاری از سالمند شما را تسهیل و تسریع می نماییم،  تمام تلاش ما  بهبود کیفیت زندگی سالمندان عزیز شماست.

انوع تباهی لکه زرد در سالمندان

تباهی لکه زرد خشک (Dry AMD)

این نوع، شایع‌ترین شکل AMD است و حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از موارد را تشکیل می‌دهد. در این نوع از بیماری، ماکولا به تدریج نازک می‌شود و رسوبات زردرنگی به نام «دروسن» در زیر شبکیه تجمع می‌کنند. این رسوبات باعث آسیب تدریجی به سلول‌های بینایی می‌شوند و دید مرکزی به آرامی کاهش می‌یابد. Dry AMD معمولاً به کندی پیشرفت می‌کند و ممکن است در مراحل اولیه بدون علامت باشد، اما در صورت پیشرفت می‌تواند باعث کاهش قابل توجه بینایی شود. هیچ درمان قطعی برای نوع خشک وجود ندارد، اما مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای خاص ممکن است پیشرفت آن را کند کند.

تباهی لکه زرد تر (Wet AMD)

این نوع کمتر شایع اما بسیار شدیدتر و پیش‌رونده‌تر است. در Wet AMD، رگ‌های خونی غیرطبیعی در زیر شبکیه رشد می‌کنند. این رگ‌ها شکننده هستند و ممکن است خون یا مایع نشت دهند که منجر به آسیب سریع به سلول‌های بینایی و از دست رفتن شدید دید مرکزی می‌شود. از علائم بارز آن، دید موج‌دار یا مشاهده خطوط مستقیم به‌صورت خمیده و تار شدن ناگهانی مرکز دید است. برخلاف نوع خشک، Wet AMD درمان‌هایی مانند تزریق داروهای ضد رشد عروق (مانند داروهای Anti-VEGF) دارد که می‌توانند رشد رگ‌های خونی غیرطبیعی را متوقف کرده یا کند نمایند.

تباهی لکه زرد پیشرفته (Advanced AMD)

این مرحله ممکن است هم در نوع خشک و هم در نوع تر اتفاق بیفتد. در این حالت، آسیب به سلول‌های شبکیه به‌حدی رسیده است که بینایی مرکزی به‌طور جدی مختل شده و فعالیت‌های روزمره مانند مطالعه، تشخیص چهره‌ها یا رانندگی دشوار یا غیرممکن می‌شود. در نوع پیشرفته خشک، بافت ماکولا به‌کلی از بین می‌رود (آتروفی جغرافیایی)، در حالی که در نوع پیشرفته تر، خونریزی و زخم‌های شدید در شبکیه دیده می‌شود. مراقبت تخصصی چشم و بهره‌گیری از کمک‌ابزارهای بینایی، در این مرحله می‌تواند به بیمار کمک کند تا تا حدودی استقلال خود را حفظ نماید.

هر یک از این انواع نیازمند پیگیری پزشکی منظم و برنامه‌ریزی مناسب درمانی است تا بتوان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد یا سرعت آن را کاهش داد.

راههای تشخیص بیماری تباهی لکه زرد (AMD) در سالمندان

• معاینه کامل چشم توسط متخصص بینایی: اولین و مهم‌ترین قدم در تشخیص AMD، معاینه دقیق شبکیه توسط چشم‌پزشک است. در این معاینه، پزشک با استفاده از وسایل مخصوصی مانند افتالموسکوپ، بخش مرکزی شبکیه (ماکولا) را بررسی می‌کند و به‌دنبال نشانه‌هایی مانند نازک شدن ماکولا یا رسوبات زردرنگ (دروسن) می‌گردد.
• تست آمسلر گرید (Amsler Grid): این تست ساده و خانگی، یک شبکه از خطوط مستقیم افقی و عمودی است. بیمار به نقطه مرکزی آن خیره می‌شود. اگر خطوط موج‌دار، شکسته یا تیره دیده شوند، ممکن است نشانه‌ای از آسیب به ماکولا و وجود AMD باشد. این تست اغلب برای پیگیری تغییرات دید در بیماران مشکوک یا مبتلا به AMD استفاده می‌شود.
• تصویربرداری با روش OCT (Optical Coherence Tomography): این روش غیر تهاجمی از تکنولوژی امواج نوری برای تهیه تصاویر دقیق مقطعی از لایه‌های شبکیه استفاده می‌کند. OCT می‌تواند نازک شدن بافت‌ها، وجود مایع یا تورم در ماکولا را نشان دهد که همگی از علائم AMD هستند. این روش برای ارزیابی میزان پیشرفت بیماری بسیار کاربردی است.
• آنژیوگرافی فلورسئین یا ایندوسیانین (Fluorescein/ICG Angiography): در این آزمایش، یک ماده رنگی به داخل رگ تزریق می‌شود و سپس از شبکیه عکس گرفته می‌شود. این تصاویر به پزشک کمک می‌کند تا رگ‌های خونی غیرطبیعی که ممکن است در نوع تر بیماری دیده شوند را تشخیص دهد. این روش به‌ویژه برای شناسایی AMD نوع تر کاربرد دارد.
• سنجش حدت بینایی (Visual Acuity Test): این تست میزان وضوح و دقت بینایی را بررسی می‌کند و می‌تواند به تشخیص زودهنگام کاهش دید مرکزی کمک کند. معمولاً از تابلوهای بینایی (مانند چارت اسنلن) استفاده می‌شود تا کیفیت دید در فاصله‌های مختلف سنجیده شود.

تشخیص زودهنگام AMD، به‌ویژه در سالمندان که یکی از گروه‌های پرخطر هستند، بسیار حیاتی است. پیگیری منظم و غربالگری توسط چشم‌پزشک می‌تواند به پیشگیری از پیشرفت شدید بیماری کمک کند و کیفیت زندگی فرد را حفظ نماید.

آزمایشات تشخیص تباهی لکه زرد

فتوکوآگولاسیون با لیزر (FAG): این آزمایش از لیزر برای بررسی خونریزی و نشت مایع در شبکیه استفاده می‌شود.

آنژیوگرافی فلورسئین (FA): این آزمایش از یک رنگ فلورسئین برای بررسی جریان خون در شبکیه استفاده می‌شود.

تصویربرداری از رتینال ترددی (OCT): این آزمایش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر دقیق از شبکیه استفاده می‌شود.

بر اساس نتایج این آزمایشات، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا فرد به تباهی لکه زرد مبتلا است یا خیر.اگر پزشک تشخیص دهد که فرد به تباهی لکه زرد مبتلا است، ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای تعیین نوع و شدت بیماری انجام دهد. این آزمایشات می‌توانند به پزشک کمک کنند تا بهترین درمان را برای فرد تجویز کند.

نگران وضعیت جسمانی افراد سالخورده برای خطر ابتلا به بیماری تباهی لکه زرد هستید، با پزشک متخصص صحبت کنید. پزشک می تواند به شما کمک کند تا بیماری تشخیص داده شود ، درمان مناسب آغاز گردد و خطرات احتمالی را ارزیابی کند و بهترین برنامه پیشگیری را برای سالمند شما تعیین کند.

برای آسودگی خیال شما تیم متخصص و مجرب ما، با سابقه ای روشن در موسسه سلامت فردا (کیان مهر) در کنار شما و سالمند عزیزتان است جهت، خدمات پرستاری در منزل که شامل مراقبت در شیفت‌های شبانه‌روزی، نگهداری و پرستاری از سالمندان است، ما با جذب نیرو های حرفه ای و متخصص، پرستاری از سالمند شما را تسهیل و تسریع می نماییم،  تمام تلاش ما  بهبود کیفیت زندگی سالمندان عزیزشماست.

بطورکلی در حال حاضر هیچ درمانی برای تباهی لکه زرد وجود ندارد، اما درمان‌هایی برای کند کردن پیشرفت بیماری و بهبود بینایی در دسترس هستند. درمان علائم بیماری تباهی لکه زرد به نوع بیماری بستگی دارد.

راههای درمان علائم تباهی لکه زرد

راه‌های درمان تباهی لکه زرد (AMD) در سالمندان به نوع بیماری (خشک یا تر) بستگی دارد. گرچه درمان قطعی برای AMD وجود ندارد، اما با روش‌های مختلف می‌توان سرعت پیشرفت بیماری را کاهش داد یا دید بیمار را تا حدی حفظ کرد. در ادامه مهم‌ترین روش‌های درمانی را بررسی می‌کنیم:

1. درمان نوع خشک AMD

این نوع شایع‌تر و پیش‌رونده آهسته‌تری دارد، اما همچنان می‌تواند باعث کاهش بینایی شود. برای آن درمان‌های زیر توصیه می‌شود:

• مصرف مکمل‌های ویتامینی (مطابق فرمول AREDS2): مصرف ترکیبی از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین C، ویتامین E، زینک، مس، لوتئین و زآگزانتین می‌تواند خطر پیشرفت به مرحله پیشرفته بیماری را کاهش دهد. این مکمل‌ها بیشتر برای بیمارانی مفید هستند که در مرحله میانی AMD هستند.
• تغذیه سالم و سبک زندگی مناسب: رژیم غذایی سرشار از سبزیجات برگ‌سبز، ماهی‌های چرب، و میوه‌ها به بهبود سلامت چشم کمک می‌کند. همچنین ترک سیگار، کنترل فشار خون و ورزش منظم نیز توصیه می‌شود.
• نظارت منظم با تست آمسلر گرید: برای شناسایی سریع تغییرات احتمالی در بینایی و آغاز سریع درمان در صورت تبدیل شدن به نوع تر.

2. درمان نوع تر AMD
این نوع با رشد رگ‌های خونی غیرطبیعی در زیر ماکولا همراه است و می‌تواند به‌سرعت باعث کاهش بینایی شود. روش‌های درمانی شامل:

• تزریق داروهای ضد-VEGF داخل چشم: داروهایی مانند رانیبیزوماب (Lucentis)، بواسیزوماب (Avastin) و افلیبرسپت (Eylea) مستقیماً به داخل چشم تزریق می‌شوند و رشد رگ‌های خونی غیرطبیعی را متوقف می‌کنند. این درمان باید به‌صورت دوره‌ای تکرار شود و در بسیاری از بیماران باعث تثبیت یا حتی بهبود دید می‌شود.
• درمان لیزری (فتودینامیک تراپی): در برخی موارد، ترکیبی از لیزر و داروی فتوسنسیتیو (مانند ورتپورفین) برای نابود کردن رگ‌های غیرطبیعی استفاده می‌شود. این روش امروزه کمتر از تزریق دارو استفاده می‌شود.
• مراقبت‌های حمایتی: استفاده از وسایل کمک بینایی (مانند ذره‌بین‌های خاص)، آموزش مهارت‌های بینایی و مشاوره روانی برای سازگاری با کاهش دید.

درمان تباهی لکه زرد باید با نظر پزشک متخصص شبکیه انجام شود. تشخیص زودهنگام، پیگیری مداوم و رعایت توصیه‌های پزشکی می‌تواند تأثیر زیادی در حفظ کیفیت زندگی سالمندان داشته باشد.

راههای کاهش خطر ابتلا یا پیشرفت تباهی لکه زرد در سالمندان

برای کاهش خطر ابتلا یا پیشرفت تباهی لکه زرد (AMD) در سالمندان، چندین روش و شیوه‌های زندگی وجود دارند که می‌توانند به محافظت از چشم‌ها و حفظ سلامت بینایی کمک کنند. این روش‌ها عمدتاً شامل تغییرات در سبک زندگی، رژیم غذایی و مراقبت‌های منظم از چشم‌ها هستند.

1. تغذیه سالم و مصرف مکمل‌های مناسب

مصرف رژیم غذایی غنی از مواد مغذی می‌تواند نقش بزرگی در کاهش خطر ابتلا به AMD ایفا کند:

• سبزیجات برگ سبز: مصرف سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم و کاهو که حاوی لوتئین و زآگزانتین هستند، می‌تواند از آسیب به شبکیه و کاهش خطر AMD جلوگیری کند.
• ماهی‌های چرب: ماهی‌هایی مانند سالمون، تن، ساردین و شاه‌ماهی که حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ هستند، برای محافظت از چشم‌ها مفید هستند.
• ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها: مصرف ویتامین C و E، زینک، مس و دیگر آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به سلامت شبکیه کمک کند. مکمل‌های AREDS2 (شامل ویتامین‌ها و مواد معدنی خاص) برای افرادی که در مراحل اولیه AMD هستند، توصیه می‌شود.

2. ترک سیگار

• سیگار کشیدن یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای ابتلا به AMD است. مطالعات نشان داده‌اند که سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به تباهی لکه زرد را دو برابر کند و سرعت پیشرفت آن را افزایش دهد. ترک سیگار می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در کاهش این خطر داشته باشد.

3. محافظت از چشم‌ها در برابر نور خورشید

• قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید، به ویژه اشعه ماورای بنفش (UV)، می‌تواند باعث آسیب به شبکیه و افزایش خطر AMD شود. استفاده از عینک آفتابی با محافظت 100% از اشعه UV و کلاه لبه‌دار می‌تواند به محافظت از چشم‌ها کمک کند.

4. کنترل فشار خون و کلسترول

• پرفشاری خون و کلسترول بالا می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی مانند AMD را افزایش دهند. سالمندان باید فشار خون و سطح کلسترول خود را تحت کنترل داشته باشند. رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و مصرف داروهای تجویزی برای کنترل این عوامل می‌تواند از پیشرفت AMD جلوگیری کند.

5. ورزش منظم

• ورزش منظم به بهبود گردش خون در بدن و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت کمک می‌کند. این موارد می‌توانند در کاهش خطر ابتلا به AMD و پیشرفت آن مفید باشند. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا و دوچرخه‌سواری برای سالمندان مناسب هستند.

6. چکاپ و معاینات منظم چشم

• مراجعه منظم به پزشک چشم‌پزشک برای بررسی سلامت چشم‌ها و انجام معاینات دقیق می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات بینایی کمک کند. انجام آزمایش‌های منظم مانند تست آمسلر یا معاینه شبکیه می‌تواند به پزشک کمک کند تا تغییرات اولیه در بینایی را شناسایی کند و درمان‌های لازم را آغاز کند.

7. حفظ وزن سالم

• چاقی و اضافه وزن می‌توانند باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن از جمله AMD شوند. حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند.

8. مدیریت بیماری‌های مزمن

• بیماری‌هایی مانند دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی می‌توانند خطر AMD را افزایش دهند. کنترل مناسب این بیماری‌ها از طریق داروها، رژیم غذایی و تغییرات در سبک زندگی می‌تواند خطر پیشرفت AMD را کاهش دهد.

با رعایت این توصیه‌ها و تغییرات در سبک زندگی، می‌توان به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به تباهی لکه زرد را کاهش داد و یا از پیشرفت آن جلوگیری کرد. با این حال، انجام معاینات منظم و مشورت با پزشک متخصص چشم‌پزشک همواره ضروری است.

استفاده از خدمات مراقبت حرفه‌ای در منزل، به افراد سالمند که به مراقبت و نظارت دائمی نیاز دارند، امکان می‌دهد تا در محیط آشنا و آرام خانه خود تحت مراقبت و پرستاری قرار گیرند و این امر نقش مهمی در حفظ سلامت و رفاه سالمندان ایفا می کند.سالمندان میتوانند با کمک پرستاران حرفه ای موسسه آسایش فردا (کیان مهر ) در خانه خود زندگی سالم و مستقلی داشته باشند.

ما در موسسه آسایش فردا (کیان مهر) در تلاش هستیم به استخدام نیرو های حرفه ای و متخصص ، پرستاری از سالمندان شما را تسهیل و تسریع نماییم . جهت دریافت خدمات می توانید با شماره های تماس درج شده در سایت ارتباط بر قرار نمایید و مشخصات پرستاری که نیاز دارید را مشخص کنید تا در کمترین زمان ممکن پرستار مورد نظر به منزل شما اعزام گردد.

شماره تماس جهت مشاوره رایگان : 02188975991